NOVAS DE LIMBA

Lege de Bilàntziu - In Sardigna iscolas meda arriscant de isparire

Sa lege de Bilàntziu aprovada su 21 de custu mese dae su Cussìgiu de sos Ministros nch’at artziadu su nùmeru de alunnos chi serbint pro mantènnere s’autonomia. Duncas sa Sardigna arriscat de pèrdere unu muntone de iscolas, màssimu in logos disagiados, e s’Anci avertet “Serbit una lege sarda pro s’istrutzione”.

Sa nova, chi fiat girende intre sos “de s’aforru” (‘gli addetti ai lavori’) a pustis lèghidu su provedimentu, est istada publicada in sitos ispetzializados e como l’est istudiende Anci Sardigna, s’assòtziu chi ponet paris sos Comunes de s’Ìsula. Su presidente Emiliano Deiana narat: “Serbit una lege sarda pro s’istrutzione e sa formatzione, chi àplichet s’artìculu 5 de s’Istatutu e chi tèngiat comente puntu de fortza sa particularidade linguìstica, mentovada finas dae sa norma natzionale. Si nono, un’annu in fatu de s’àteru, ant a serrare totu in totue”.

In antis ant a isparire sas autonomias iscolàstica, chi in totu Itàlia sunt 700 prus o mancu, a pustis nche podent isparire sas iscolas, bidu chi sunt torrende a dimensionare su nùmeru de istudiantes pro onni iscola. E sa chi istat peus, in totu custu, est sa Sardigna.

Sa cumpetèntzia in custa matèria est de sa Regione. Sa lege de Bilàntziu previdet chi su pranu de dimensionamentu cheret aprovadu “intro de su 30 de santandria de onni annu, intro de sos lìmites de sa parte annuale individuada dae su decretu. […] Cun deliberatzione motivada de sa Giunta regionale si podet determinare una pròroga de tempus, chi non sobret sas 30 dies”.

In casu chi non b’apat acordu intre Istadu e Regione, su Guvernu intro de su 31 de austu at a bogare unu decretu “non regulamentare” “in ue detzidet sas cuotas de dirigentes a tenore de unu fatore chi non devet èssere inferiore a 900 o superiore a 1000”, tenende contu de su nùmeru “de sos alunnos iscritos in sas istitutziones iscolàsticas istatales e de s’orgànicu de diritu” e “integradu dae su paràmetru de sa densidade de abitantes pro chilòmetru cuadradu”. E inoghe sa Sardigna at a tènnere sos problemas prus mannos.

Su perìgulu est chi in sos annos chi ant a bènnere autonomias iscolàsticas meda podent serrare, comente mai est capitadu in antis. L’ispiegat finas Gianluca Corda, dirigente de s’istitutu superiore Amsicora de Terranoa e Òschiri, chi ispiegat: “Giai dae oe, cun su paràmetru de 600 istudiantes pro onni autonomia, in Sardigna nch’at iscolas chi tenent prus de binti agrupamentos in tantos comunes diversos. Iscolas – agiunghet – in ue su personale est giai divididu, e unu cras s’at a dèvere dividire andende a iscolas chi nche sunt a tesu deghinas de chilòmetros una dae s’àtera, cullegadas dae istradas chi non sunt sas de Lombardia o Vènetu o de una metròpoli in ue a tènnere istitutos cun nùmeros prus mannos tenet sensu”.

“Proamus a immaginare – sighit Corda – un’istitutu iscolàsticu de su territòriu de Ogiastra o Barbàgia o Gaddura, cun iscolas chi giai oe tenent plessos chi andant dae Patada a Buddusò e Alà, e chi mancari unu cras diant dèvere imbàtere a Padru, Lòiri o a cara a Gotzèanu pro imbàtere a sos 900 alunnos”.

Corda e Deiana la pensant in sa matessi manera: sa Regione devet puntare subra de sa particularidade linguìstica, finas a tenore de su reconnoschimentu de s’insularidade in Costitutzione.




Est morta abuela Cristina, s'ùrtima fèmina chi faeddaiat sa limba yagàn

Narant chi cando morit unu betzu est comente chi brùsiet una biblioteca. Cun sa morte de Cristina Calderón, s’ùrtima faeddadora de sa limba Yagán, est isparida una biblioteca de 32.400 paràulas. Si pensamus chi sos limbàgios chi faeddamus nois non nde cuntenent prus de 5.000, si podet cumprèndere su dannu.

93 annos, mama de sete fìgios e giaja de 14 nebodes, Cristina Calderón fiat s’abuela (giaja) de totu sa tribù Yagán e s’Unesco l’aiat decrarada “Prenda umana vivente” ca fiat s’ùrtima depositària de una cultura millenària chi morit cun issa, bidu chi mancu sos fìgios tenent padronàntzia de sa limba de sa mama, ca sunt pesados in un’època chi at discriminadu sa cultura indìgena faghende.la cuare in su chigione de s’ismèntigu.

Sos indìgenos Yagán sunt unu pòpulu antigu de 6.000 annos, chi at bìvidu de catza e de pisca girende in canoa peri sos canales de sa Terra de su Fogu, su logu prus meridionale de su mundu.

Finas a su sèculu passadu si nd’agataiat tres mìgia ma sas maladias batidas dae sos europeos nche los ant belle che ispèrdidos, a su puntu chi in su 2020 sa comunidade de Portu Williams fiat formada dae 94 persones ebbia.

Finas a binti annos a como sas faeddadoras fiant tres: abuela Cristina, sa sorre Ùrsula e Emelinda Acuña. Dae su 2003, a pustis de sa morte de sa sorre, Cristina Calderón fiat abarrada s’ùrtima indìgena chi connoschiat sa limba de sos antenados. «Non tèngio prus a niunu pro la faeddare» aiat naradu.

Pro custa resone, cun s’agiudu de sa neta Cristina Zàrraga aiat fatu unu ditzionàriu indìgenu-ispagnolu, unu Cd cun sa boghe sua registrada e unu libru de contos de su pòpulu Yagán intituladu “Hai kur mamasu shis” (Ti chèrgio nàrrere unu contu), pro lassare nessi carchi rasta de una limba millenària capatza de dare orìgine a sa paràula prus sintètica e prena de significadu de su mundu: Mamihlapinatapai, chi cheret nàrrere “s’abbaidare in ogros pari-pari isperende chi s’àtera persone fatzat carchi cosa chi ambos disìgiant ma chi ne unu ne àteru cheret fàghere pro primu”.

Sas limbas non si sarvant a sa sola, si sa gente no las faeddat.

Bonu biàgiu, abuela Cristina. Como as a agatare gente meda pro faeddare sa limba tua.



Su sardu in Rai: isetos e isperas

In atòngiu at a mòvere sa programmatzione in sardu de sa Rai, cun paritzos programmas de cultura, informatzione e intratenimentu.

Sunt previstas 100 oras pro sa programmatzione radiofònica e 22 oras pro sa programmatzione televisiva. No est meda, ma est unu passu a in antis e duncas est cosa bona, si est bene fata.

"Est un'obietivu chi amus chircadu dae s'incomintzu de sa Legisladura, pro more de unu cunfrontu fitianu cun su Guvernu e cun s'Azienda. - at naradu su guvernadore Christian Solinas - Sa limba sarda in Rai rapresentat su reconnoschimentu de su valore e de sa dignidade de s'identidade nostra".

B'at chertu 21 annos pro atuare su chi sa lege 482 aiat prevìdidu in su 1999: finas a como totu sos programmas fatos in ràdio e in televisione los aiat finantziados sa Regione cun dinari suo. Como imbetzes su dinari lu ponet Roma.

Su chi isperamus nois est chi sa programmatzione si fatzat pensende a beru a fàghere imbàtere su sardu a categorias chi no lu faeddant prus, comente pitzinnos e giòvanos (màssimu sas fèminas).

Su prus de sas trasmissiones fatas finas a como fiant destinadas a unu target "seguru": gente manna (òmines pro su prus), sardòfonos, istruidos e amantiosos de sa cultura sarda. Sos de s'aforru ('gente del mestiere') insomma.

Ma sos chi nde tenent prus bisòngiu (pitzinnos, giòvanos, fèminas) sunt indiferentes a sas trasmissiones de informatzione e de "saudade", nostalgico rimpianto di un mondo che non tornerà.

Duncas como diant chèrrere pensadas trasmissiones adatas a sos prus giòvanos, dinàmicas, chi lis diant sa curiosidade de las abbaidare non ca sunt in sardu ma ca sunt bellas e bene fatas.

Isperamus, dai.

Leghe sa nova Ansa.

 

 

Sas mallieddas de "Idhoca": limba sarda comente valore in prus

Si custu istiu cherides fàghere unu regalu diversu, provade cun sas mallieddas de "Idhoca".
Idhoca est una butega de gràficos e artesanos de sa comunicatzione, chi at seberadu de fàghere impresa in Sardigna e de dare a sos produtos suos su valore in prus de sa limba e de sa cultura sarda.
Su situ, totu in sardu e in inglesu, ispiegat chi "Idhoca" fiat una reina nuràgica bortada in pedra pro su su tropu dolu a pustis de sa morte de sa fìgia.
Sas mallieddas tratant de argumentos diversos: limba, cultura locale e internatzionale, animales, indipendèntzia. Las podides abbaidare incarchende inoghe.

 

 

Die de sa Sardigna - Missa in sardu in Catedrale

Su 28 de abrile 2020, Die de sa Sardigna, ocannu puru sa Catedrale de Santa Maria in Casteddu faghet sa Missa in sardu a sas 10 de mangianu.
Oramai est una traditzione chi si repitet ocannu puru pro more de Mussegnore Gianfranco Zuncheddu, de Michele Deiana chi sonat sas launeddas, de Francesco Mura chi cantat sonende s'òrganu.
Sa Missa l'ant a trasmìtere Sardegna Uno (siat in streaming siat in canale 19), Ejatv (siat in streaming siat in canale 172), sa diòtzesi de Casteddu, Anthony Muroni e YouTG.net.
A sero, dae sas 5, Tore Cubeddu e Anthony Muroni ant a faeddare de sa Die cun amigos e amigas de totu sa Sardigna.
(GFP)

 

 

 

Un'aplicatzione pro impreare Facebook in sardu in dispositivos Android

Esistit giai dae 5 annos ma finas a sa chida passada si podiat impreare in computer e in dispositivos mòbiles ebbia cun programmas pro navigare in Rete (Chrome o Internet explorer).
Dae sa chida passada, imbetzes, Facebook in sardu si podet impreare in sos dispositivos Android gràtzias a un'aplicatzione noa, MaterialFB, chi permitit de navigare comente chi si siat impreende unu browser ma cun funtzionalidades meda in prus, e totu in sardu.
Comente fàghere a impostare MaterialFB in limba sarda?
Podides intrare in sa pàgina de Aplicatziones in sardu e chircare sa nova de su 20 de abrile 2020, in ue b'est totu ispiegadu. Si tenides dificultade a l'agatare, su situ www.istorias.it in s'artìculu "M'apo fatu Facebook in sardu in su telefoneddu" bos ispiegant totu bene.
Si nde cherides ischire de prus de comente est nàschida custa initziativa bella a beru, e si cherides connòschere sos promotores, abbaidade custu vìdeu chi ant fatu Lisandru Beccu e Martine Faedda carchi mese a como.
(GFP)

 

 

"Fainas de iscola" - Una trasmissione noa de Radio Cuore

Radio Cuore, emitente locale de Aristanis, at postu in produtzione una trasmissione noa chi si narat "Fainas de iscola", una rubrica in limba sarda chi tratat de s'oferta formativa de sas iscolas de Aristanis e provìntzia cun intervistas a dirigentes, mastros e professores.
In custa manera sas iscolas podent presentare sas fainas bellas chi faghent e sos istudiantes podent cumprèndere mègius cale podet èssere s'oferta formativa prus adata pro issos.
Sa trasmissione, curada dae Antonello Garau, est realizada pro more de su finantziamentu de s'Assessoradu regionale a s'Istrutzione pùblica. Si podet ascurtare in sa frecuèntzia 97 Mhz onni die a sas 8,35 e a sas 14,34.
Chie cheret podet ascurtare sas puntadas betzas podet incarcare in custu link.

 

"Dibatimentos in sardu ebbia" - Proposta de Sollai pro sa difesa de sos pastores

Sunt prus de 500 sos pastores chi ant retzidu avisu de garantzia pro sa "protesta de su late" de su mese de freàrgiu 2019.

"A peus de su dannu, sa befe" diat nàrrere su ditzu e si biet chi lu pensant finas paritzos avocados, chi si sunt organizados pro difèndere sos pastores acusados.

S'assòtziu Libertade, pro esempru, at preparadu unu vademecum cun 10 cussìgios de base pro chie esseret retzidu s'avisu: prima cosa de fàghere est de lu ritirare e de cuntatare sos nùmeros postos a disponimentu, pro cumprèndere cale sèberu difensivu est prus adatu pro onni persone. Custu cheret fatu luego, intro de 15 dies dae sa notìfica.

Gianfranco Sollai, avocadu dae semper atentu a sos bisòngios de su mundu agro-pastorale sardu, dat tres cussìgios importantes: 1) non cherent atzetados sos ritos abbreviados, ca sa veridade nd'essit in su dibatimentu; 2) non cheret atzetada s'assistèntzia legale gratùita ("gratuito patrocinio") pro non dare a s'Istadu sa possibilidade de fàghere controllos in sas aziendas; 3) cherent pretesos sos atos e su dibatimentu in sardu, chi permitit a sos pastores de espònnere sas resones issoro in sa limba chi lis est prus abituale.

Sa lege natzionale 482 permitit sos dibatimentos in sardu giai dae su 1999 e sas Procuras non si nde podent negare, si non cherent chi si chirchet sa Corte Costitutzionale pro chistiones de incostitutzionalidade.

"Si sas Procuras de sa Repùblica ant decraradu batàllia - narat Sollai - ateretantu devent fàghere sos pastores paris cun sos avocados".

Tzertu chi, si sos pastores esserent atzetadu, pro sas Procuras nde diat essire una bella "gatta da pelare".

Ascurta s'intervista a s'avocadu Sollai fata in YouTG



 

 

"Scebera tui", programma bilìngue nou de Radio Rai Sardigna

"Scebera tui" est su programma nou de Radio Rai Sardigna, ghiadu dae Manuela Ennas pro sa regia de Donatella Meazza.

Pro ite custu nùmene? Ca onniunu sèberat issu comente faeddare: lu podet fàghere in sardu, in italianu o in ambas limbas e est fatu pro dare sa possibilidade a sa gente de resonare subra temas importantes de limba e de literadura in unu clima bilìngue. Est un'esperimentu chi permitit de provare camineras noas pro sa promotzione de sa limba sarda.

Andat in onda su lunis a mesudie e bintighimbe (h 12,25)

In sa puntada de su 6 de maju Manuela Ennas faeddat de poesia "a bolu" cun Tonio Pillonca e Bruno Agus.

 

 

"Laboratòrios de sa gentilesa" pro pitzinnos de iscola mèdia

Sàbadu 9 de martzu 2019 comintzant sos "Laboratòrios de sa gentilesa", una sèrie de atividades culturales pro pitzinnos de iscola mèdia.

Sos laboratòrios, ammaniados dae s'Ufìtziu Limba Sarda cun s'agiudu de Antonio Dettori (educadore e mediadore interculturale) sunt pensados pro agiuare sos pitzinnos a cumprèndere su valore de sa gentilesa, "gosu de s'umanidade" comente naraiat s'imperadore Marcu Aurèliu.

In una sotziedade chi patit òdios e rancores chi isbòidant sa vida de significadu, pensamus chi sa gentilesa potzat torrare a èssere cussa "cadena de oro chi poderat aunidas sas comunidades" comente naraiat Ghoethe.

DATAS:

sàbadu 9 de martzu 2019 (iscola mèdia de Bosa)

sàbadu 23 de martzu 2019 (iscola mèdia de Iscanu)

sàbadu 13 de abrile 2019 (iscola mèdia de Bosa)

 

 

Sa Corona de Logu presentat una motzione pro impreare su sardu in sos Comunes


"Adotamus in Cussìgiu comunale una motzione in favore de su bilinguismu, pro impreare su sardu in onni Comune".
Est sa proposta fata dae sa Corona de Logu (assemblea de sos amministradores indipendentistas sardos) chi l'at bogada a campu oe 21 de freàrgiu 2019, in ocasione de sa Die Internatzionale de sa Limba Materna.
"Est de importàntzia primària pro nois chi s'impreu de sa limba sarda crescat, ca est sa limba mama nostra" ispiegat Davide Corriga sìndigu de Baulau a nùmene de sos rapresentantes de s'assemblea.
Sa motzione l'ant presentada in sos Cussìgios de Aristanis, Baulau, Biddanoa 'e Forru, Gàiru, Iscanu, Macumere, Mòguru, Pabillonis, Samugheo, Serramanna, Serrenti, Sìmaba, Simaghis, Terraba, Ussaramanna.
"Aprovada sa motzione, su Presidente de su Cussìgiu comunale s'impignat a abèrrere in sardu onni riunione de su Cussìgiu comunale; sa Giunta s'impignat a publicare sas delìberas siat in sardu siat in italianu; sos impiegados s'impignant a si relatzionare in sardu cun sa gente e cun sos collegas" ispiegat sa Corona de Logu, chi at a dare a sos cumponentes unu modellu de mortzione e de sos àteros documentos chi serbint.


Cun s'ispera chi sos Comunes chi leant custu impignu siant semper de prus, ammentamus chi sa Die de sa Limba Materna l'at istituida s'Onu in su 1999 pro no ismentigare sos istudiantes de s'Universidade de Dacca chi su 21 de freàrgiu de su 1952 sunt mortos pro manu de sa politzia, manifestende pro chi su bengalesu limba issoro esseret reconnotu comente segunda limba natzionale de su Pakistan.

Pro nd'ischire de prus leghe s'artìculu de Linkoristano.

 

 

Partit sa de 6 editziones de su BABEL Film Festival

Est essidu su bandu 2019 de su BABEL Film Festival (editzione de 6) chi s’at a fàghere in Casteddu in su mese de nadale.

Su BFF est s’ùnicu cuncursu, in totu su mundu, dedicadu a film in limbas minoritàrias, dialetos, slang, limbas “mortas” e limbàgiu de sos sinnos. Est promòvidu dae sa Sotziedade Umanitària-Tzineteca Sarda, Assòtziu Babel, Terra de Punt e Areavisuale cun s’agiudu de istitutziones regionales, natzionales e internatzionales.

Si bi podet mandare lungometràgios, cortometràgios e documentàrios in sas limbas minoritàrias de totu su mundu.

Pro s’iscrìere e pro visionare su regulamentu si podet andare a su link http://www.babelfilmfestival.com/it/edizione/regolamento/.
Pro informatziones si podet iscrìere a s’indiritzu e-mail babelff@gmail.com.

 

 

Cunsignados a sos pìscamos sos testos pro sas liturgias in sardu

Sos espertos de s’assòtziu “Pregu in sardu” coordinados dae Antonio Pinna (professore emèritu de Iscritura Sacra in sa Facultade Teològica sarda s’11 de nadale 2018 ant postu in manos de sos pìscamos sos “mòdulos” pro nàrrere missa in sardu, pro chi los esserent aprovados in vista de su 28 de abrile, Die de sa Sardigna.
Sos “mòdulos” cunsignados sunt 12: unu pro sa missa de onni die; unu pro missas de importàntzia tzivile (comente “Sa Die de sa Sardigna”); duos cun temas Cristològicos (note de Nadale e die de sos Tres Res); unu pro festas marianas; duos pro cojas; duos pro missas de mortu; unu peròmine pro patronos màrtires, cunfessores o apòstolos.
Sos espertos ant bortadu sos testos movende dae sos originales latinos, grecos o ebràicos; sa bortadura est in duas colunnas chi faghent riferimentu a sos limbàgios de su tzentru-nord e de su tzentru-sud de Sardigna: sa prima preferit una tradutzione prus formale, sa segunda una tradutzione prus dinàmica.
A pustis de s’aprovatzione sos pìscamos ant a dare mandadu a sa Pontifìtzia Facultade Teològica de Sardigna de bortare in sardu sa Bìblia movende pròpiu dae sas limbas originales (ebràicu e grecu), non dae s’italianu chi est una bortadura segundària mancari reconnota.

 

 

Cursu de inglesu pro printzipiantes

S'Ufìtziu Limba Sarda est aparitzende unu cursu de inglesu pro printzipiantes, de fàghere in Bosa dae su 27/02/2019 a su 27/03/2019.
Su cursu at a èssere veiculadu in sardu e bi podent partetzipare dae totu sos Comunes chi ant aderidu a su progetu ex Lege 482/1999 (annualidades 2014-2015-2016).
Chie est interessadu a partetzipare podet dare s'adesione in s'Ufìtziu Segreteria de su Comune de Bosa intro de chenàbura 15/02/2019, compilende su mòdulu de iscritzione chi si podet iscarrigare incarchende inoghe.

 

 

Su Miur valutat si amparende sas limbas si podet frenare s'ispopulamentu de sas biddas sardas

Su suta-segretàriu de su Miur Salvatore Giuliano at reconnotu su valore sotziale de sa tutela de sa limba sarda, chi podet agiudare a frenare sa fua de gente dae sas biddigheddas sardas mantenende sas iscolas in totue.
Est unu resurtadu de importu e l’ant otentu Luigi Canalis (segretàriu provintziale Flc-Cgil de Tàtari) e Antonio Deiara (espertu de normativa iscolàstica pro contu de su sindacadu), chi sunt gherrende dae tempus meda pro fàghere aplicare sa normativa de tutela de sas limbas minoritàrias, chi diat abbassare sos paràmetros pro mantènnere sas autonomias iscolàstica, màssimu in sas biddigheddas.
Paris cun issos su senadore de su M5s Ettore Licheri chi s’at postu a coro sa chistione.
Su 15 de ghennàrgiu, duncas, Canalis, Deiara e Licheri ant addobiadu a su suta-segretàriu Giuliano in Roma pro faeddare de s’istruturatzione de sos orgànicos pro s’annu iscolàsticu 2019-2020.
“L’amus dadu unu documentu – narat su senadore Licheri – in ue pedimus un’interventu legislativu chi amparet sas minorias linguìsticas sardas e Giuliano at asseguradu chi at a istudiare sa chistione e at reconnotu chi sa presèntzia de un’iscola podet agiudare sas biddigheddas a non mòrrere.”
In su documentu chi ant cunsignadu, Canalis e Deiara pedint finas un’interventu normativu pro tzertificare sas cumpetèntzias de limba, istòria e cultura sarda pro chie benit dae àteras regiones de Itàlia, comente previdet sa lege regionale 22/2018 e su disignu de lege 842/2018 (primu firmatàriu su senadore M5s Gianni Marilotti).
Tocat a bìere cantu su guvernu at a pòdere ispèndere pro custa operatzione, chi de seguru rechedet dinari meda ma podet dare benefìtzios mannos siat pro sa cultura siat pro sa sotziedade sarda.
Leghe s’artìculu de La Nuova Sardegna

 

 

 

Cursu pro imparare a si trucare (self make-up)

Totu sas fèminas ischimus chi pro nos intèndere semper a postu nos cherimus imbelletadas, pro currègere carchi difeteddu. Ma a s'imbelletare bene sena unu trucadore professionista no est fàtzile.
Est pro custu chi s'Ufìtziu Limba Sarda, pensende de dare unu servìtziu ùtile, proponet unu cursu (fatu dae un'estetista esperta) chi imparet a sas fèminas a si trucare bene finas a sa sola.
Chie est interessada a partetzipare devet compilare su mòdulu de adesione e lu mandare a s'indiritzu e-mail uls.planargiamontiferru@gmail.com intro de su 26 de ghennàrgiu 2019.
Pro partetzipare non si pagat nudda e, essende chi sas oras sunt pagas, sas domandas s'ant a atzetare dende prioridade a s'òrdine de arrivu.
Iscàrriga su mòdulu de iscritzione.


 

 Riunione in Roma pro faeddare de iscola e minoria sarda - Forsis 6000 càtedras noas

6000 càtedras noas, 1000 postos Ata e sa possibilidade de tènnere classes de 10 alunnos.
Est su chi podet capitare binchende sa gherra chi Luigi Canalis (segretàriu provintziale Flc-Cgil de Tàtari) est mandende a in antis cun Antonio Deiara (espertu de normativa iscolàstica pro contu de su sindacadu) pro more de s'interessamentu de sos senadores de su Movimentu 5isteddos Ettore Licheri e Gianni Marilotti.
Su 15 de ghennàrgiu 2019 ant a addobiare a su suta-segretàriu de su Miur Salvatore Giuliano in su Ministeru de s'Istrutzione pro faeddare de s'istruturatzione de sos orgànicos pro s'annu iscolàsticu 2019-2020.
Si su Ministeru at a tènnere contu de sa presèntzia in Sardigna de minorias linguìsticas, podet èssere chi sos istitutos chi ant serradu potzant torrare a abèrrere e chi sos chi sunt in "reggenza" potzant torrare autònomos, cun su resurtadu de tènnere mìgias de postos de traballu in prus.
"Unu decretu legislativu de su Guvernu Monti, cunvertidu a lege, aiat detzisu de no aplicare a sas minorias istòricas de Itàlia sos matessi benefìtzios chi tenent sas minorias de limba-mama istràngia. Sa Regione Friuli l'aiat impugnada ma sa Regione Sardigna nono" ispiegat su senadore Licheri "Ma si nois difendimus sa minoria sarda s'iscola podet torrare a nàschere e custu diat pònnere unu frenu a sa fua de gente dae sas biddas internas e diat agiudare a mantènnere suta controllu sos fenòmenos de disadatamentu de sos giòvanos".
Luigi Canalis agiunghet: "Amus pedidu a su Guvernu regionale de pònnere in legislatzione unu riferimentu a sas minorias linguìsticas chi, in casu de mancada aplicatzione, diat abèrrere su caminu a sos ricursos. S'assessore regionale Giuseppe Dessena s'est impignadu a lu fàghere in antis de finire sa legisladura".
"Sa mia pariat una gherra pèrdida - narat Antonio Deiara - e imbetzes, pro more de su segretàriu Canalis, de sos avocados Marcello Bazzoni e Vittore Davini e de su senadore Licheri forsis amus a imbàtere a resurtados cuncretos".
Pro nd'ischire de prus leghe s'artìculu de La Nuova Sardegna.

 

 

"Oja, o Ma'" - Bortadura in sardu de su libru "Mia madre e altre catastrofi" de Francesco Abate

Dae cras 14 de nadale 2018 at a èssere disponìbile in sas librerias su libru "Òja, o Ma'", bortadura in sardu de "Mia madre e altre catastrofi" de Francesco Abate, tragi-cummèdia chi faeddat de su raportu de s'iscritore cun mama sua.
Su libru est ambientadu in su coro de Casteddu e sa protagonista est sa mama de s'autore (viuda, mastra de iscola, religiosa e marxista). Sa limba sarda duncas est perfeta pro dare a su testu sa càrriga dinàmica e brillante chi tenent sos contos nàschidos in sa vida reale.
Sa bortadura in sardu l'at fata Cristian Urru, operadore e mastru de limba sarda, pro sa domo de imprenta Ilisso. "Francesco Abate at iscritu sos libros suos pensende·los in limba casteddaja - narat Urru - e deo non cheria chi sa bortadura mia esseret una traspositzione dae s'italianu. Pro custu apo lèghidu testos meda in sardu e mi so acurtziadu a su mundu de sa gente chi faeddat in sardu a fitianu, a sos chi sardu lu faeddant de a beru".
In custu libru s'ironia nd'essit a sa sola. "Non b'at cosa chi non si potzat nàrrere in sardu - sighit Urru - e non b'at perunu registru comunicativu chi non si potzat nàrrere in custa limba, partende dae su còmicu e imbatende a su tràgicu, e lu bidimus bene in sa traditzione literària nostra".
Custu fine de chida autore e tradutore ant a èssere disponìbiles in Casteddu pro firmare sas còpias de su libru: sàbadu 15 in sa libreria Feltrinelli de carrera Paoli e domìniga 16 in sa libreria Miele Amaro de carrera Manno, semper a sas 11 de mangianu.

 

 

 Cursu de informàtica de base

S'Ufìtziu Limba Sarda est aparitzende unu cursu de informàtica de base de fàghere in totu sos Comunes chi ant aderidu a su progetu ex Lege 482/1999 (annualidades 2014-2105-2016).
Chie est interessadu devet dare su mòdulu de adesione cumpiladu a s'Ufìtziu Protocollo de su Comune in ue cheret partetzipare intro de chenàbura 30/11/2018.
Su cursu s'at a fàghere in sas biddas in ue b'at nessi 5 iscritos, chi est mègius chi tèngiant unu computer portàtile de pòdere impreare in sas letziones.
A primos de su mese de nadale, sos Comunes ant a cuntatare sos iscritos pro lis comunicare su calendàriu de sas letziones.

 

 

Alexis Barranger: dae Frantza a Sardigna pro imparare su sardu

"Cheria imparare su sardu e so bènnidu a Sardigna pensende de l'intèndere in onni carrera, in onni butega, in onni domo. No est istadu gasi e a s'incomintzu bi so abarradu male". Lu narat Alexis Barranger, unu frantzesu de 27 annos amantiosu de sas limbas chi in su 2015 at detzisu de si tramudare a Sardigna pro imparare sa limba sarda.
Sigomente intendiat a totus faeddende in italianu, at comintzadu a iscrìere in Facebook "e a bellu a bellu apo connotu àtera gente chi la pensaiat che a mie e su sardu l'apo pòdidu imparare su matessi". Dae tando, paris cun àteros linguistas e apassionados, Alexis est gherrende pro sarvare custa limba. At collaboradu a sa prima Cunferèntzia aberta de sa limba sarda, chi at bogadu a campu tantas crititzidades e in primis su fatu chi non b'at prus trasmissione intergeneratzionale. "Su prus de sa gente - narat Alexis - non faeddat prus in sardu pensende de si liberare de una cadena (màssimu sos chi istùdiant e cherent megiorare sa cunditzione sotziale issoro). Pensant chi a faeddare in sardu siat a èssere ignorantes, ma non b'at idea prus isballiada de custa".
Analizende sa situatzione linguìstica de s'Ìsula, Alexis agiunghet: "Apo notadu chi su sardu mancat in sas iscolas, in sas universidades, in sos ufìtzios pùblicos e chi sos chi traballant pro sa limba sarda sunt totus precàrios. S'amparu de sas istitutziones est formale ebbia, ca in sa pràtica non faghent nudda pro mantènnere custa limba bia".
Nois auguramus chi sa cussèntzia linguìstica chi tenet custu giòvanu chi benit dae tesu intret in sos coros de tantos (giòvanos e betzos) chi sunt nàschidos inoghe.
S'intervista cumpleta a Alexis l'agatades in s'artìculu de Vistanet.it.



"Tempus de baristas", docu-film in sa Digital Library

Sa Sardegna Digital Library est una libreria digitale chi ponet in Rete su patrimòniu culturale sardu. B'at film, libros, mùsica, fotografias e filmados chi mustrant sa vida in totu sas biddas sardas.
Si bi podet consultare prus de 2.000 vìdeo, 5.600 àudio, 2.600 publicatziones e 33.000 immàgines classificadas cun critèrios archivìsticos internatzionales. In prus, b'at chimbanta volùmenes de sas delìberas istòricas de sa Giunta regionale dae su 1949 a su 1956.
Amus agatadu publicadu finas su docu-film intituladu Tempus de baristas, realizadu in su 1992 dae su regista e etnòlogu australianu David Mac Dougall. Est una de sas produtziones tzinematogràficas prus connotas de s'ISRE (Istitutu Etnogràficu de Sardigna).
Su film, totu in sardu, at retzidu paritzos prèmios. Faeddat de tres pastores de sos montes de Orthullè (Urzulei): Pietro, giovaneddu de 17 annos, su babbu Franchiscu e s'amigu issoro Miminu, totu crabàrgios. Ognunu de issos bidet su mundu cun ogros diversos ca sas esperièntzias de vida sunt istadas diversas.
Su film in versione cumpleta si podet abbaidare incarchende in custu link.

 

 

Sas balentias de Bobore Bussa. Comente pesare sos fìgios in sardu e nde tènnere profetu mannu

Pro totu sos genitores chi diant chèrrere pesare in sardu sos fìgios ma tenent dùbbios de onni tipu, oe publicamus unos cantos artìculos interessantes iscritos dae Bobore Bussa, nugoresu tramudadu a Isvètzia chi at detzisu de pesare sos fìgios in sardu mancari italòfonu de nàschida.
In su blog suo chi si narat "Balentias e àteros contos", Bobore faghet un'anàlisi crara e cumpleta de sa situatzione linguìstica in Sardigna, faghende·si agiudare finas dae sos fìgios in calidade de intervistados.
"Nois l'amus detzisu 'a taulinu' [de pesare sos fìgios in sardu] - narat Bobore - ca non semus sardòfonos naturales. Babbos e mamas nostros nos ant pesadu in italianu e nois a pitzinnos amus imparadu a cumprèndere su sardu ma no a lu faeddare".
Su cussìgiu chi dat Bobore a chie si cheret aviare in custa àndala est de "Poderare su chi s'est detzisu, de non mollare, màssimu si b'at amigos o parentes chi si nde rient ca issos sunt sardòfonos naturales e nd'ischint prus chi non bois".
Pro lèghere sos artìculos bos podides cullegare a sos link chi ponimus in fatu:
1° puntada (detzisione de pesare in sardu sos fìgios);
2° puntada (pro ite a bortas pitzinnos chi intendent su sardu in domo faeddant in italianu);
3° puntada (a propòsitu de su sardu in iscola).
Sos artìculos sunt interessantes meda e s'isetu est chi sa de 4 puntadas no istentet a essire.

 

 

Marilotti e M5s presentant unu disignu de lege pro tutelare sa limba sarda

Su senadore Gianni Marilotti (M5s) at presentadu unu disignu de lege pro sa ratìfica de sa Carta europea de sas limbas regionales o minoritàrias (aprovada in Strasburgo in su 1992, firmada dae 33 Istados de su Cussìgiu de Europa e mai cunvalidada dae s'Itàlia).
Marilotti at ascurtadu sa boghe de su movimentu linguìsticu sardu chi dae tempus meda pedit sa ratìfica, chi at a afortigare sa lege 482/1999 e sa lege regionale noa faghende intrare sa limba in su mundu de s'amministratzione pùblica, de s'iscola e de sos mèdios massivos.
Custu ritardu de s'Itàlia in sa ratìfica fiat istadu santzionadu finas dae s'Altu cummissàriu pro sas minorias natzionales de s'Osce (Organizatzione pro sa seguresa e cooperatzione in Europa), ca sos pòpulos minorizados tenent deretu de mantènnere sa cultura issoro.
Marilotti ispiegat chi, si su Ddl at a èssere aprovadu, s'iscola pùblica nd'at a tènnere profetu mannu ca in logos de bilinguismu pro mantènnere sa dirigèntzia bastant 400 alunnos (e non 600). In prus, s'ant a tènnere finantziamentos chi ant a agiudare sas iscolas, s'amministratzione pùblica e sas televisiones e ràdios privadas.
"Su de àere depositadu custu Atu parlamentare - narat Marilotti - est pro me coronamentu de un'impignu chi aia leadu cun sos eletores. Torro gràtzias a chie m'at dadu agiudu in custu traballu e in manera particulare a sos amigos Antoni Nàtziu Garau e Diegu Corraine de sa SLS (Sotziedade pro sa limba sarda) e a Massimo Madrigale de s'Acadèmia de su sardu".
(Leghe sa nova ANSA e s'artìculu de Orizzonte Scuola).

 

 

Su cantu a poesia in s'Universidade. Unu cursu nou

Sa poesia "a bolu" intrat in s'universidade sarda. Pro sa prima borta, difatis, at a èssere matèria de insegnamentu, comente ispiegat professor Marco Lutzu chi est su titulare de sa càtedra.
Etnomusicòlogu, at curadu s'Enciclopedia de sa mùsica sarda publicada in sa "Biblioteca de s'identidade" de s'Unione Sarda e su libru Non potho reposare (Editziones Nota, Udine).
In s'universidade de Casteddu s'etnomusicologia b'est giai dae su 2000 pro more de professor Ignazio Macchiarella, "ma sa novidade est chi oe b'at unu cursu aposta pro cussu, - narat professor Lutzu - chi est abertu a chie si siat chi tèngiat cumpetèntzias de base de mètrica e prosodia e chi cumprendat sa limba sarda."
Su cursu, finantziadu dae sa Regione sarda, est comintzadu sa prima die de santugaine e at a durare tres annos, permitende a chie bi partètzipat de connòschere mègius sas formas mètricas e musicales de sa poesia improvisada. E, pro cumpletare s'òpera, ant a fàghere de mastros finas sos cantadores a poesia, chi s'ant a cunfrontare cun sos istudiantes in s'oràriu de letzione.
Pro nd'ischire de prus: https://unica.it/unica/it/news_rassegna_s01.page?contentId=RST131554

 

Sintesa. Unu sintetizadore vocale de sa limba sarda

Cun custu blog cherimus dare un'agiudu a chie est interessadu a faeddare, iscrìere e impreare su sardu in sa vida de onni die. Paris cun sas novas de sas biddas in ue traballamus ponimus a disponimentu cullegamentos a trastos de traballu comente ditzionàrios, curretores e àteros sitos in sardu pro mannos e minores.
Oe agiunghimus una pàgina importante: su cullegamentu a Sintesa, su sintetizadore vocale de limba sarda chi podet faeddare in sardu partende dae s'iscritura.
Est nàschidu in su 2013 dae unu progetu de s'Universidade de Casteddu (dipartimentu de Filologia, Literadura e Linguìstica). In su grupu de traballu, coordinadu dae Maurizio Virdis, b'aiat gente de totu sa Sardigna: Riccardo Mura (Locusantu), Massimo Cireddu (Teulada), Daniela Boeddu (Ilartzi), Roberto Bolognesi (Igrèsias) e sos informadores de Iscanu.
Sintesa dat sa possibilidade de ascurtare paràulas e fràsias in sardu registradas dae sa boghe de sos informadores, a manera chi chie cheret imparare a faeddare custa limba potzat tènnere unu puntu de riferimentu pro sa pronùntzia.
Si bos cherides cullegare a su situ de Sintesa podides digitare http://www.sardegnacultura.it/sintesa/ o incarcare su pulsante a manu destra de custu blog.
Pro nd'ischire de prus de custa bella faina podides lèghere s'articulu de Francesco Cheratzu (editore de Condaghes, chi at curadu s'òpera) incarchende inoghe.

 

Sotziedade pro sa limba sarda - Propostas pro sa Cunferèntzia regionale

Sa Sotziedade pro sa limba sarda at presentadu unu manifestu de una bintina de puntos pro pònnere in evidèntzia sa netzessidade de una lege chi diat a sa limba sarda sa matessi dignidade de sa limba italiana.
In una cunferèntzia fata sas dies passadas sos dirigentes de sa Sotziedade (Diegu Corràine presidente, Antoni Nàtziu Garau vitze-presidente, Lisandru Beccu segretàriu) ant illustradu sos puntos de presentare in sa Cunferèntzia de sa limba sarda chi s'at a fàghere in Nùgoro su 25 de santandria 2017. Sos printzipales sunt:
- Ufitzializatzione de sa LSC
- Libertade de impreu de sas variedades locales
- Curricolaridade de su sardu in iscola, cun professores de ruolu
- Istitutzione de unu cursu de làurea de limba sarda
- Limba sarda comente matèria (a su nessi 20 oras) in onni Cursu de Làurea in Sardigna
- Iscola de formatzione de mastros e professores de sardu
- Ràdiu e TV regionales
- Presèntzia normale de su sardu in totu sos àmbitos pùblicos amministrativos.
Pro nd'ischire de prus podides lèghere s'artìculu de Linkoristano.

 

Super TV - Programma in sardu cun Antoni Nàtziu Garau

Super TV, emitente televisiva chi trasmitit in provìntzia de Aristanis, at aviadu dae pagas dies su programma Faeddamus sardu - Ainas e fainas. Dae su connotu a sa modernidade.
Su programma, nàschidu cun su contributu de sa Lege regionale 22/1998, est a incuru de Antonello Carboni, Antoni Nàtziu Garau e Daniele Rosano e tratat de atividades de sa traditzione, bidende·las cun sos ogros de sa modernidade.
Su condutore est Antoni Nàtziu Garau, chi in onni puntada intervistat espertos de unu setore produtivu, faeddende cun issos de potentzialidades, dificultades e isetos cullegados a sa matèria.
Argumentu de sa prima puntada est s'arte de fàghere binu, arte antiga cullegada in manera forte cun sa vida de sos òmines sardos.
Garau intervistat a tres espertos de sa matèria: Davide Orro (agrònomu, titulare de un'azienda agrìcula), Frantziscu Mura (sìndigu de Nughedu, espertu in matèria de bìngias e de binu), Enrico Marceddu (professore de sièntzias agràrias, co-autore de su libru Vernaccia. L'oro della valle del Tirso).
Sa trasmissione Faeddamus sardu at a durare 12 chidas e la podides abbaidare in Super TV onni lunis a sas 9 de sero (h 21).
Chie cheret bìdere sa prima puntada si podet cullegare a inoghe.

 

 

Tribalingual - Pro chi non brusient sas bibliotecas

"Cando in Africa morit unu betzu, est comente chi brùsiet una biblioteca" naraiat su filòsofu e antropòlogu africanu Amadou Hampâté Bâ. Ca difatis, in sas limbas minoritàrias, onni betzu chi morit si nche leat a sa losa una miniera de paràulas, de ditzos, de modos de nàrrere chi forsis non s'ant a agatare prus.
Pro evitare custu Inky Gibbens, una pitzoca nàschida in Mongòlia e crèschida in Inghilterra, at fundadu Tribalingual, un'idea noa chi permitit de imparare sas limbas chi sunt arrischende de isparire.
Ca sas limbas in perìgulu de isparire, in su mundu, sunt prus de 2.000 e in mesu de custas b'est finas su sardu, chi at pèrdidu dae tempus meda sa trasmissione generatzionale (a sos pitzinnos non bi lis imparat prus niunu).
E su dannu est mannu meda, ca cando morit una limba morit una cultura e una manera de abbaidare su mundu: mai bos est capitadu de pensare chi una persone cando faeddat in sardu est diversa dae cando faeddat in italianu? Est ca onni limba veìculat sentimentos, valores, immàgines diversas dae un'àtera e nos permitit de abbaidare su mundu dae tantas prospetivas diferentes.
Intrende a su situ de Tribalingual podides imparare s'Abc de deghe limbas: ainu (Giappone); mòngolu; aromanian (Balcanos); quechua (Sud Amèrica); gangte e tulu (India); grecànicu (Calàbria); sakha (Rùssia); torwali (Pakistan); yoruba (Nigeria).
Isperamus chi no istentent a fàghere un'aplicatzione finas pro imparare su sardu. O mègius: isperamus chi sos Sardos torrent a si l'imparare pari-pari, sa limba issoro, comente ant semper fatu finas a 50 annos como.
Pro nd'ischire de prus:
Artìculu de su Corriere della Sera (agatades finas sa bortadura in sardu fata dae Sarvadore Serra)

 

 

Grammàtica e glossàriu de iscarrigare

Non totus ischint chi in sos annos colados sa Regione Sardigna aiat publicadu in Rete una sèrie de documentos ùtiles meda pro chie iscriet in sardu, màssimu pro sos chi traballant in s'Amministratzione pùblica.
Essende chi no est fàtzile a los agatare in su situ de Sardegna Cultura, amus pensadu chi podet èssere ùtile a pònnere sos link inoghe a manera chi chie cheret si los potzat iscarrigare pro los tènnere comente trastes de consultatzione.
Sos testos chi podides iscarrigare (in Pdf) sunt:
Sa Limba Sarda Comuna (normas de riferimentu pro sa limba sarda iscrita). Custas normas tenent caràtere isperimentale e fiant destinadas ab origine a sos documentos in essida dae s'Amministratzione regionale, ma sunt ùtiles meda pro chie totu cheret iscrìere sighende una norma coerente.
Unos cantos liniamentos grammaticales comunes de sa limba sarda: proponet, in curtzu e in manera sintètica, una sèrie de normas grammaticales de su sardu (pronùmenes, prepositziones, avèrbios, verbos, etc.).
Glossàriu giurìdicu-amministrativu: ùtile meda pro chie devet bortare in sardu documentos amministrativos e tenet bisòngiu de una "ghia" ('guida') chi l'agiudet a agatare sa paràula tècnica prus adata.

 

"Ajò a iscola" 1 e 2 in versione de iscarrigare

Chenàbura 10 de martzu 2017 in su teatru "Nonnu Mannu" de Iscanu amus fatu sa presentatzione de su libreddu "Ajò a iscola 2", publicadu pro more de sa lege regionale 6/2012.
Custu libreddu est su segundu de una sèrie: in su primu, publicadu in su 2013, b'aiat elementos de sas connoschèntzias de base (dies de sa chida, meses de s'annu, nùmenes de animales, etc.), in custu b'at una sèrie de contos de Esopo e de Fedro chi, ponende sos animales a faeddare, dant cussìgios de morale a sos òmines.
S'idea de base est de dare trastos de traballu a sos mastros chi cherent impreare su sardu in iscola, e pro custu onni pitzinnu de iscola materna e elementare de s'Unione Pianalza-Montiferru nd'at a retzire còpia.
Sos libreddos sunt iscritos sighende s'istandard ortogràficu regionale (LSC), e sos mastros ant a pòdere adatare sas ischedas a sas esigèntzias linguìsticas de s'iscola in ue traballant, faghende partetzipare finas sos genitores a custa òpera de trasmissione de sa limba a sos pitzinnos.
Chie cheret podet iscarrigare sos libreddos in versione pdf dae sos link chi ponimus in fatu:
"Ajò a iscola 1"
"Ajò a iscola 2"


 

"Perchè io valgo" - Pensamentos in contu de s'8 de martzu

8 de martzu 2017. Pensamentos in contu de sa festa de sas fèminas.
Mai comente in custos annos sunt sulende bentos chi cherent pònnere òmines e fèminas unu contra a s'àteru in una gherra chi, partende dae su cuntzetu chi fèminas e òmines sunt che pare, imbatet a su paradossu chi sas fèminas si cherent "prus che pare" chi non sos òmines (pro la nàrrere cun Orwell).
Su mundu traditzionalista est apessamentadu ca sas fèminas nche cherent colare su cùcuru; sas feministas sunt arrennegadas ca si cherent contadas che òmines.
In totu custu, su pensamentu chi faghimus est: ite pensant sas fèminas de se, in generale?
Ca a bortas nos paret chi su càrculu ('la considerazione') lu chircamus dae foras ma no lu tenimus in nois, e chi tenimus bisòngiu de sa beneditzione angena pro ischire cantu balimus.
Ma nois chi balimus l'ischimus giai. Nos l'ant mustradu mamas e giajas nostras chi si sunt contadas semper "alla pari" cun sos òmines. Nen prus, nen mancu. Che pare.
Non fèminas o òmines. Persones.


Apertium - Unu tradutore automàticu italianu-sardu

Pensende de fàghere cosa ùtile pro totus, publicamus a manu dereta su cullegamentu a "Apertium", su primu tradutore automàticu pro sa limba sarda nàschidu in su 2016 pro more de s'impignu de Gianfranco Fronteddu, Hèctor Alòs i Font, Adrià Martìn-Mor e Francis Tyers.
Sa prataforma "Apertium" l'at creada s'universidade de Alancant in su 2004 e cuntenet una barantina de limbas. Sa versione in sardu naschet dae sa collaboratzione intre Tradumàtica (grupu de chirca de s'Universidade Autònoma de Bartzellona) e Prompsit (azienda valentziana), cun su finantziamentu de Google. Cuntenet 25.000 paràulas, cun una pertzentuale de faddina de su 10%.
Pro nd'ischire de prus bos podides cullegare a sa pàgina Wikipedia o a su comunicadu de imprenta.
Pro bos cullegare a su tradutore podides incarcare inoghe o in su cullegamentu chi amus postu in custu blog a manu dereta, in suta de su Cros.


Riflessiones in contu de sa Cunferèntzia aberta de Nùgoro

Sàbadu 14 de ghennàrgiu 2017 amus partetzipadu nois puru a sa prima Cunferèntzia aberta de sa limba sarda aparitzada dae s'assòtziu culturale Acordu.
Un'eventu nou e originale chi at bidu gente de totu sa Sardigna atopende a Nùgoro in una die mala de ierru pro si sètzere a faeddare de limba sarda. Visionàrios? Forsis. Ma sa limba est unu de cussos argumentos chi dolent, e ispinghet sos chi l'istimant a fàghere finas carchi aconcada.
Sa die fiat fata a manera de b'àere momentos de riflessione in grupu (panel) e momentos de assemblea plenària. Sa cosa importante, a parre nostru, est istada de bìdere gente bènnida dae logos e realidades linguìsticas diversas chistionende in paghe e acordu pro agatare solutziones a sos problemas chi est vivende sa limba sarda a dies de oe. Amus faeddadu de polìtica linguìstica e de istandardizatzione, de sardu in iscola, de mèdios de comunicatzione e de àteros temas chi podent agiudare sa limba sarda a èssere a beru una limba moderna e normale in unu mundu chi càmbiat.
Ite riflessione nde bogamus? Riflessiones meda: chi finas su mundu de sa limba sarda (unu mundu brigantinu dae semper "per troppo amore") tenet bisòngiu de dialogare in paghe; chi sa gente tenet disìgiu de partetzipare a su cambiamentu; chi forsis semus istracos de èssere "sugetos passivos" sètzidos ascurtende su chi narant sos àteros. Chi, in definitiva, custa fòrmula laboratoriale de partetzipatzione dae bassu podet èssere a beru una manera de torrare vitalidade a sa limba.
Comente operadoras de Ufìtziu limba sarda nois amus comintzadu a praticare custa fòrmula in su 2007, in antis cun sas Duas dies pro sa limba de Montresta, poi cun sos laboratòrios de formatzione pro insegnantes (Didatichende) e pro animadores fatos in Iscanu e amus bidu chi dat semper frutos bonos.
In s'isetu de publicare sos documentos de sa Cunferèntzia, ponimus su cullegamentu a carchi artìculu chi faeddat de custa bella esperièntzia, chi isperamus de torrare a repìtere:
Pier Franco Devias
Boxis de Murriali 

 

 

Una Cunferèntzia de Acordu pro sa limba sarda

S'Assòtziu culturale Acordu est aparitzende una Cunferèntzia aberta pro totu sos chi tenent in coro su benidore de sa limba sarda.
Sa Cunferèntzia s'at a fàghere in Nùgoro (Ex Me, Pratza Mameli) su 14 de ghennàrgiu 2017 e bi podet partetzipare siat gente chi si òcupat de limba sarda siat gente chi non tenet esperièntzia ma pensat de pòdere dare un'agiudu in custa chistione.
Sa punna est de agatare unu logu de mediatzione intro de positziones e ideas diferentes, pro pòdere fraigare unu logu de diàlogu profetosu pro sa Càusa comune.
S'at a traballare in grupos de istùdiu (panels) chi ant a analizare temas diferentes e b'at a àere finas momentos de traballu comune.
Pro s'iscrìere tocat de cumpilare su mòdulu online o cuntatare s'indiritzu email cunferentzia.aberta@gmail.com. Sa cuota de partetzipatzione est de 12 èuros.
Pro nd'ischire de prus bos podides cullegare a su situ o a sa pàgina Facebook de s'Assòtziu Acordu.




Cunvegnu in Aristanis su 10/12/2016

S'Assessoradu regionale a s'Istrutzione Pùblica organizat in Aristanis una die de istùdios pro faeddare de limba sarda.
S'atòbiu, intituladu "Polìticas linguìsticas e Comunidades locales" s'at a fàghere sàbadu 10/12/2016 in sa sala de su Cussìgiu de su Comune de Aristanis.
A mangianu (9,30-12,30) s'at a faeddare de sas fainas linguìsticas in Sardigna e de s'esperièntzia de àteras minorias e a sero (15,30-18,00) b'at a àere unu laboratòriu de didàtica curadu dae Sabrina Rasom (responsàbile de sos Servìtzios linguìsticos e culturales de sa minoria ladina).
Est previstu unu bufet pro totu sos partetzipantes, chi a sa fine de su cunvegnu ant a retzire un'atestadu de partetzipatzione.

Cursos CUBAS 2016 pro chie cheret imparare a faeddare e iscrìere in sardu

Dae su mese de santandria torrant a comintzare sos cursos CUBAS (Cursu Bàsicu de Sardu) e CUELDA (Curs Ensenyants Llengua i Didàctica del Català de l'Alguer).
Custos cursos, fatos pro imparare sardu e catalanu finas a chie no los faeddat pro nudda, sunt organizados dae sa Regione e s'ant a fàghere in Aristanis, Casteddu, Nùgoro e Tàtari in sos meses de santandria-nadale.
Pro su sardu b'at a àere duos cursos in onni sede (unu pro printzipiantes assolutos e unu elementare pro chie giai lu faeddat).
Pro su catalanu b'at unu cursu de base e tres laboratòrios pro insegnantes.
Chie cheret partetzipare si podet iscrìere intro de su 02/11/2016 mandende una mail a s'indiritzu pi.cultura.sarda@regione.sardegna.it.
Totu sas informatziones e sos mòdulos de iscritzione los agatades culleghende·bos a su situ de sa Regione.
Pro partetzipare non si pagat nudda.




Su blog nou de Anthony Muroni
Custu blog nou de Anthony Muroni (ex diretore de s'Unione Sarda) nos agradat.
Nos agradat ca non bi l'aiat naradu su dutore de si leare s'istrapatzu de bortare in sardu totu sos artìculos chi pùblicat in su blog suo. Nois chi iscriimus in sardu l'ischimus chi pro lu fàghere bi cheret traballu e passèntzia. E però l'at fatu su matessi, e a nois custa cosa nos agradat meda.
Intrade a lu lèghere: tratat de argumentos de polìtica e de atualidade, chi sunt sos chi Muroni at semper tratadu cando iscriiat in s'Unione Sarda, cun sèberos a bortas iscòmodos e cun una visione de su mundu chi no est sa sòlita chi tenent sos giornalistas pesados in apartamentu.
Ca issu no est pesadu in apartamentu ma peri sas carreras de sa bidda de Tresnuraghes,
Su link a su blog est http://www.anthonymuroni.it/su/.



Ite abarrat dae su cunfrontu de ideas fatu in Santa Cristina su 15/10/2016

Su 15 de santugaine in Santa Cristina de Paule s'est fata sa prima Assemblea de sa limba sarda (e de sas àteras limbas de Sardigna), unu momentu de cunfrontu intre assòtzios e militantes pro resonare de limba e bogare a campu istrategias pro su tempus chi at a bènnere.
Est istadu unu momentu de cunfrontu serenu, chi at bogadu a campu sa netzessidade de si cunfrontare, de traballare in paghe e de dare inditos craros a sa Regione e a sos entes pùblicos pro chi fatzant totu su chi est in podere issoro pro amparare sa limba sarda.
S'est faeddadu de s'importàntzia de tènnere una lege noa de polìtica linguìstica e de sa netzessidade de un'impignu personale de totus, e a sa fine s'assemblea at bogadu a campu unu documentu chi si podet lèghere incarchende inoghe.
Sa crònaca de sa die la podides lèghere in Sa Gazeta.
Sos cussideros finales los agatades in custu artìculu de Tempus Nostru.


Resumu de su cunvegnu "Limba faeddada, limba bia"

Chenàbura 26 in Casteddu s'est fatu su cunvegnu intituladu "Limba faeddada, limba bia", aparitzadu dae sa Regione Sardigna pro faeddare de polìtica linguìstica.
Nch'aiat coladu bona chedda de tempus dae s'ùrtima borta chi sas realidades impignadas in s'amparu de sa limba sarda si fiat addobiadas pro cumprèndere mègius ite benidore podet tènnere sa limba sarda in tempos de dificultades mannas, de gherras intestinas, de desertificatzione linguìstica e de disamore causadu dae totu sos problemas internos e esternos.
S'atopu est istadu a totu die, cun interventos chi ant postu in evidèntzia sa netzessidade de  unu traballu "sena gherras" (Anthony Muroni, diretore de L'Unione Sarda), in ue "totu sos chi tenent amore pro su sardu traballent paris" (Marco Murgia, cussigeri comunale de Casteddu).
Si est beru chi "intelletuales meda cunsìderant sa limba (sarda) una cosa pagu elegante" (Cristiano Erriu, assessore de sos Entes locales) e no sunt istados bonos a la difèndere, est beru finas chi serbit un'impignu craru dae parte de sos polìticos, chi bortas meda "no ant dadu importu a sa limba, e si sa polìtica non creet in sa limba isetu non bi nd'at. Si s'isvilupu econòmicu lu faghimus in sardu, sas cosas càmbiant" (Bachisio Bandinu).
In belle totu sos interventos (foras de carchi boghe isolada) s'est evidentziada sa netzessidade de tènnere una limba iscrita chi siat a costàgios de sos limbàgios locales, ca sa limba est in dificultade manna "e peruna lege la podet sarvare, si non b'at voluntade de lu fàghere" (Carlo Sechi,  diretore Obra cultural de L'Alguer).
Una die profetosa, de riflessione e de bonos propòsitos,  chi at postu in evidèntzia chi, si cherimus traballare a beru pro nde pesare sa bancarruta de sa limba, "tocat a pensare comente serbidores de un'idea chi andat prus a largu chi non nois" (Ignazio Putzu, universidade de Casteddu).
Ùnica peca de una die positiva meda est istada s'assèntzia de su presidente Pigliaru, impignadu in àteras atividades istitutzionales. Totus isetaìamus de l'intèndere finas dae issu, chi s'amparu de sa limba nostra est una chistione polìtica importante.
Isperamus pro àteras bortas e cun novas bonas nàschidas dae sos impignos leados chenàbura dae totu sos polìticos presentes.
Abbàida su servìtziu de Videolina
Leghe su comunicadu de sa RAS

 

"Limba faeddada, limba bia" - Un'addòbiu in Casteddu

Chenàbura 26 de freàrgiu 2016 dae sas 9 e mesa de mangianu in Casteddu (sala anfiteatru, carrera Roma 253) s'at a fàghere un'addòbiu pro faeddare de polìtica linguìstica.
Est una manera de si cunfrontare intre tantos mundos chi non semper si sunt cumpresos a pare e chi forsis isetant rispostas a sas tantas preguntas in contu de promotzione de sa limba sarda.
Ant a èssere presentes operadores linguìsticos, giornalistas, mastros de iscola, professores de universidade, espertos de cultura sarda chi s'ant a cunfrontare cun su mundu de sa polìtica e in manera particulare cun s'assessore a sa Cultura Claudia Firino e cun s'assessore de sos Entes Locales Cristiano Erriu.
Sos congruos los at a fàghere su presidente de sa Regione Francesco Pigliaru.
Iscàrriga sa locandina

 

 

Sos giaponesos cantende a tenore

In su mese de làmpadas una troupe de giaponesos fiat andada a Ollolai pro documentare sas bellesas de Sardigna e pro faeddare de su cantu a tenore, inseridu in su 2005 in sos patrimònios immateriales de s'umanidade dae s'UNESCO. Sa troupe traballaiat pro unu programma chi si narat "The Sekai Isan" ('Patrimòniu Mondiale').
O cussu o non cussu, in custas dies est girende in Rete unu vìdeu chi mustrat bator giaponesos cantende a tenore. Est unu pagu diversu dae su tenore chi connoschimus (b'at finas una fèmina), però cheret signaladu pro su fatu chi custa mùsica traditzionale nostra est otenende riconnoschimentos in totu su mundu.
Giai in su 2008 sos americanos Douglas Paisley, Gideon Crevoshay, Avery Book e Carl Linich aiant formadu su "Tenore de Aterue", a pustis de bator annos de istùdiu pro cumprèndere sos mecanismos de custu cantu antigu e misteriosu. Custu tenore est bènnidu a Sardigna in su 2013 e at cantadu in Crabas paris cun su cuncordu "Sas Bator Colonnas" de Iscanu, comente aìamus signaladu in s'artìculu de su 14/06/2013 (leghe).
 

 

Nen m'allegro nen m'atristo. Duas paràulas pro cummentare sas "Dialetichetas" de sa Nutella

In su mese coladu at essidu un'initziativa cummertziale de sa Nutella chi at pesadu unu pubusone mannu in totu Itàlia. Est a pònnere un'eticheta cun espressiones tìpicas de sas maneras de faeddare de totu Itàlia, e essende chi sas espressiones locales sunt contadas che "dialetu", custas etichetas si narant "Dialettichette" (simpaticheddos, beru?).
Pro las fàghere ant iscomodadu unu grupu de espertos dae sas universidades de totu Itàlia, chi ant individuadu 16 àreas linguìsticas boghende a campu sas espressiones prus caraterìsticas de cussas àreas. Ognunu de nois, si cheret, si nde podet seberare una (o prus) pro si personalizare su botu de Nutella in antis de merendare.
A custu puntu sunt comintzadas sas brigas de sos chi unu pagu si nde sapint de linguìstica: e chie narat "Su meu no est unu dialetu ma una limba"; e chie non podet sufrire ca l'ant apitzigadu un'espressione de sos limbàgios montanos cando su limbàgiu suo est de logos pranos; e chie no atzetat chi nche l'apant inseridu in un'àrea e si cheret in un'àtera... A bortas, lassade·mi·lu nàrrere, sos ativistas de una càusa semus unu pagu pesantes.
In Sardigna però no at essidu mancu pìulu, e calicunu custu silèntziu nos l'at cuntestadu. B'apo pensadu unu pagu, ma a nàrrere sa veridade de custa initziativa mi nd'importat belle nudda. Nen mi nd'allegro, nen mi nd'atristo: de su restu non si podent carrigare a pastitzeris e a manager publitzitàrios sos dannos de chimbanta annos de polìtica isballiada. No est cun issos chi nos la devimus leare, a pustis chi abarramus a sa muda cun sos sèberos de totu sos àteros (guvernos, universidades, iscolas, mass mèdia e cumpangia bella). Lassamus·lis fàghere merendinas e cremas de nintzola. Su traballu mannu pro cambiare s'idea de sardu tocat a nois, no a issos.

 

Casteddu si cheret bilìngue: su Comune riconnoschet su bilinguismu in s'Istatutu nou

Su Cussìgiu comunale de Casteddu at votadu s'Istatutu nou. In s'artìculu 12, votadu a s'unanimidade, si bi narat chi su Comune amparat sa limba sarda e punnat a la difùndere in sa vida de ogni die e in sa comunicatzione istitutzionale cun sa gente. Si bi narat finas chi sos topònimos (nùmenes de sos logos) e odònimos (nùmenes de sas carreras) dae como ant a èssere iscritos finas in sardu e chi b'at a àere tutela pro totu sas limbas faeddadas in sa tzitade.
Nos paret importante, custa nova, ca si s'ufitzializatzione de sa limba movet dae sos palatzos de sa capitale b'at bonas isperas chi leet difusione in totu s'Isula.

 

Carchi riflessione a pustis de su cunvegnu "Faeddende, iscriende e cantende in sardu"

Faghimus carchi riflessione "sparsa" a pustis de su cunvegnu "Faeddende, iscriende e cantende in sardu", chi s'est fatu sàbadu passadu in Otieri e in ue s'est faeddadu de ortografia de sa limba sarda e de mùsica traditzionale.
Comente s'ischit, in Sardigna su ligàmene chi aunit sa limba a sa mùsica est antigu e portat raighinas longas. Betzos e giòvanos pràticant sa mùsica dae semper in totu sas formas espressivas suas, a bortas aunende traditzione e novidade e creende "contaminatziones" curiosas e interessantes. L'amus in su sàmbene, sa mùsica.
E in sos annos de s'ismèntigu, cando sa gente cussentiat a birgòngia su faeddare in sardu in logos pùblicos, est istadu pro more de sa mùsica (tenores, cuncordos, cantadores a poesia, coros polivocales) chi giòvanos meda ant comintzadu a faeddare in sardu: bidu chi nemos bi lis imparaiat prus, si l'ant imparadu a sa sola pro lu pòdere cantare. Ca s'òmine non nde podet fàghere a mancu, de sa mùsica: est unu disìgiu, una netzessidade, unu bisòngiu. E difatis in Sardigna sa mùsica traditzionale antiga est bia, pronta a mòvere sos sentidos de sa gente in ogni festa e in ogni momentu de convivialidade.
Est pro custu chi ritenimus importante custu atopu de Otieri chi at postu paris operadores linguìsticos, espertos de mùsica e gente chi cantat: ca sa mùsica podet fàghere meda pro trasmìtere s'amore de sa limba a sas generatziones chi ant a bènnere.
Isperamus chi custu de Otieri siat su primu de tantos passos in su caminu longu e dificultosu de sa salvaguàrdia de sa limba nostra.
Pro chie nd'at praghere, ponimus carchi càntigu de su coro "Tzitade de Otieri" chi at allegradu s'atopu de sàbadu.
Lamone
S'ùrtima serenada 
Sa dilliriana
Pro nd'ischire de prus leghe s'artìculu publicadu dae Maurizio Sale in su blog "Salimbasica".

 

In Otieri su 31 de custu mese sa Biennale de sos coros polifònicos organizat unu cunvegnu pro faeddare de limba sarda

Sàbadu 31 de santugaine a sas 10 de mangianu in su Tzentru culturale Santu Frantziscu de Otieri s'at a fàghere su cunvegnu "Faeddende, iscriende e cantende in sardu", aparitzadu dae s'assòtziu "Premio Biennale Città di Ozieri".
Argumentu de su cunvegnu est comente difùndere sa limba sarda in sa vida de ogni die faeddende·la, iscriende·la e cantende·la, e comente est possìbile a iscrìere in unu modellu che pare pro totus mantenende ognunu sa richesa de su faeddu suo. Ospite de onore at a èssere su cantautore Piero Marras.
Sa "Biennale de Otieri" est dae prus de binti annos un'apuntamentu importante pro sos coros polifònicos traditzionales, ca naschet dae sa punna de recuperare sas formas espressivas (musicales e poèticas) de su patrimòniu polivocale sardu. Dae su 1988, annu de sa prima editzione, si b'at esibidu coros de totu sa Sardigna e est riconnotu comente su Prèmiu prus importante e de prestìgiu in su panorama de s'Ìsula.
Su programma de su cunvegnu si podet iscarrigare dae inoghe.
 

 

Cunvegnos de istòria sarda (in sardu) in Bidoniu, Nughedu, Sorradile e Ula

Pro sos amantiosos de istòria sarda signalamus bator atopos culturales chi s'ant a fàghere in custos meses in sos Comunes de Barigadu paris cun atividades de formatzione istòrica in sas iscolas elementares e mèdias.
Custas atividades sunt finantziadas dae sa sotziedade cooperativa "L'Altra Cultura" de Aristanis e coordinadas dae sos Ufìtzios Limba Sarda de sos Comunes in ue si faghent. Su reladore est Antoni Flore, espertu mannu de istòria sarda.
Su calendàriu est custu:
Ula: giòbia  29/10/2015 (tema: Sos sardos in sa gherra de su 1915-18);
Sorradile: giòbia 19/11/2015 (tema: Su disboscamentu in tempus de sos Piemontesos. Comente est nàschida sa ferrovia in Sardigna);
Bidoniu: giòbia 26/11/2015 (tema: Incuisitzione e maja in sa Sardigna ispagnola);
Nughedu: sàbadu 12/12/2015 (tema: Su ribellismu anti-sistèmicu in Sardigna: istòria de su banditismu).
Chie est interessadu e nde cheret ischire de prus podet iscarrigare sa locandina dae  inoghe.

 

 

"S'amore manifestadu". Aru, Murino e s'identidade in sa Sardigna de oe

In custas dies, a pustis chi su tziclista Fabio Aru at bìnchidu sa Vuelta (su Giru de Ispagna) e at festadu bentulende sa bandera de sos Bator Moros, e a pustis chi s'atora Caterina Murino (intervistada in Kilimangiaro Summer Nights) at naradu "Non sono italiana, sono sarda", paritzos intelletuales si sunt interroghende in contu de su significadu de sa paràula "identidade".
Ite cheret nàrrere, a dies de oe, a tènnere un'identidade sarda? Podet bastare unu sentimentu genèricu ("Deo m'intendo sardu") o su sentimentu sena òperas pràticas non bastat?
Ca s'identidade de un'òmine no est cosa privada ebbia. S'apartenèntzia a unu grupu (familiare, sotziale, culturale...) la dat su fàghere cosas chi sunt tìpicas de cussu grupu. Faeddare sa limba de cussu grupu, pro esempru.
Deo potzo nàrrere chi in coro m'intendo giaponesa, ma si mi besto a s'europea, faeddo in italianu, màndigo pasta cun tonno bene acomodada in mesa chie bi podet crèere?
S'identidade si bidet in sas pràticas identificativas, no in su sentimentu: "L'amore non dimostrato è completamente inùtile" iscriet Roberto Bolognesi in su cummentu a unu de sos artìculos suos chi faeddant de custu argumentu.
E "pràticas identificativas" non cheret nàrrere a ballare su ballu tundu in sos aeroportos bestidos in costùmene. Custu est su chi nos at fatu crèere sa burghesia  sarda in sos annos colados, mantenende limba e cultura sarda in su chigione de su folclore e cumbinchende sa gente chi a sa modernidade si bi podiat imbàtere ebbia in italianu e in inglesu. Ma nois creimus chi si podet èssere sardos e modernos a su matessi tempus, e chi a tènnere un'identidade est unu puntu in prus e no in mancu.
Francesco Casula narat chi sos sardos, mancari tzitadinos italianos, sunt de natzionalidade diversa ca ant tentu un'istòria diversa dae cussa italiana e europea (est a primos de su 1700, difatis, chi sa Sardigna est intrada in s'òrbita de s'Italia: in antis fiat semper mentovada comente "naciò sardesca").
Duncas Fabio Aru e Caterina Murino, in maneras diversas, ant bogadu a campu publicamente s'identidade issoro, manifestende cun semplitzidade s'apartenèntzia a unu pòpulu chi est "àteru" dae s'Italia. Non mègius, non peus. Àteru.

 

 

5 artìculos pro salvare sos mastros dae sa "deportatzione"

Pro evitare sa "deportatzione" de sos mastros precàrios a Continente, su consigeri regionale Christian Solinas (Psd'Az) at presentadu a su Consìgiu regionale una proposta de lege pro parificare sa limba sarda a sa limba italiana, modifichende s'Istatutu pro fàghere a manera chi chie connoschet sa limba sarda tèngiat una "corsia preferenziale" pro traballare in Sardigna. 
L'at iscritu Alessandro Ledda in s'Unione Sarda de oe, ispieghende chi diant bastare 5 artìculos (chimbe!) in s'Istatutu pro otènnere unu resurtadu istòricu.
In Trentino-Alto Adige, Val d'Aosta e Friuli-Venezia Giulia l'aiant cumpresu dae ora, chi sa limba e sa cultura patrimoniales sunt sos pilastros chi mantenent sana s'economia, ischende·los impreare bene. In Sardigna b'at chèrfidu 67 annos, ma a sa fine bi semus imbàtidos nois puru a lu cumprèndere (fortzis).
Chissa-i si sas fortzas polìticas, totu paris, bi l'ant a pitzigare a otènnere custu resurtadu istòricu.

 

Deportatzione de sos mastros: un'artìculu de Franciscu Sedda

Eris at essidu un'artìculu interessante de Franciscu Sedda, segretàriu natzionale de su Partidu de sos Sardos, a propòsitu de su problema de sos mastros chi sunt arrischende su disterru pro pòdere tènnere seguresa de traballu.
Sedda narat chi s'ùnica solutzione est chi sa Sardigna achistet sovranidade in contu de istrutzione "per ricucire gli strappi che la scuola italiana ha inferto alle nostre coscienze, private [...] della propria storia, della propria lingua, dei propri saperi, del proprio territorio; per creare cittadini sardi consapevoli di sé e protesi verso il mondo".
Paret, duncas, chi su Guvernu regionale si chèrgiat carrigare custu problema pro chircare de lu risòlvere. Finas s'assessore Firino, faeddende cun sos mastros, at naradu chi sa Regione est pronta a fàghere sa parte sua pro los difèndere (comente est giustu chi siat), e at torradu a faeddare de una lege regionale in contu de istrutzione.
Chi sa Regione punnet a leare in manu sas cumpetèntzias in matèria de istrutzione lu ritenimus unu passu importante. Prus importante ancora at a èssere si finalmente s'at a marcare cantu est de importu s'ispetzifitzidade linguìstica in iscola, màssimu como chi podet èssere su salvagente pro mantènnere sos traballadores sardos in logu issoro.
Augurende a sos mastros chi potzant isòrbere cantu primu custu nodu, nois lis cussigiamus de puntare sos pees pro chi sa limba de Sardigna si trasformet in unu valore in prus in su curriculum issoro (comente est in logos che su Trentino Alto Adige), valore chi los potzat salvare dae sa deportatzione de oe, ma finas dae sos perìgulos pro unu cras.

 

Limba sarda: trasferimentu de funtziones, esclusione dae sa RAI e mastros de iscola in disterru

Faghimus unu pagu de sìntesi de ite at capitadu in custas dies in su mundu mannu e avolotadu de sa limba sarda.
Su 4 de austu 2015 su Cussìgiu regionale at aprovadu sas Normas de atuatzione de s'Istatutu ispetziale pro chi sas funtziones in contu de tutela de sa limba siant trasferidas a sa Regione. Ite cheret nàrrere? Cheret nàrrere chi dae como in dae in antis at a èssere sa Regione a regulare in autonomia sos progetos pro amparare sa limba sarda, sena òbrigu de istare sugeta a sos inditos de su guvernu italianu.
"Possiamo attuare una vera polìtica linguìstica nei confronti delle nuove generazioni, - narat s'assessore Claudia Firino in su comunicadu de imprenta - e  noi abbiamo già iniziato finanziando in modo ingente i progetti per la lingua sarda nelle scuole" (su bandu pro sas iscolas est essidu sa prima die de trìulas).
Su passu est importante. Nos ponet però unu pagu de pensamentu su non cumprèndere bene ite cheret nàrrere chi at a èssere amparada sa "lingua sarda, nelle sue varianti riconosciute". Custas paràulas si podent interpretare in tantas maneras e comente operadores ischimus chi non bi podet àere tutela bera de sas "variantes" si non b'at una manera comune de las iscrìere (ISCRÌERE, non faeddare).
Ispetantis, est iscopiada sa bomba de sa limba sarda in RAI, o mègius de s'esclusione de sa limba sarda dae sa RAI: su Parlamentu, chi fiat votende sa riforma de sa televisione istatale, no at atzetadu un'emendamentu de Luciano Uras (Sel), poderadu finas dae Cotti (M5S) e Floris (Forza Italia), chi pediat sa possibilidade de fàghere trasmissiones in sardu comente las faghent in àteras limbas de minoria (islovenu, ladinu e tedescu).
Unu votu discriminatòriu chi nd'at pesadu protestas polìticas dae onni chìrriu: finas su presidente Pigliaru at naradu chi su guvernu regionale at a incaminare "tutti i confronti possibili con i parlamentari e con il governo per ottenere una correzione profonda della norma perchè sia riconosciuto il diritto alla tutela della nostra lingua e cultura."
Custa "levata di scudi" de tantos polìticos in difesa de sa limba nos paret cosa bona meda, e nos diat pràghere si, in prus de protestare (giustamente) contra a sa RAI, esserent chircadu ogni manera pro permìtere sas trasmissiones in sardu nessi in sos mèdios de informatzione regionales.
In ùrtimu: prus de milli insegnantes precàrios sunt arrischende de patire su disterru pro pòdere traballare, pro neghe de sa riforma de sa "Buona Scuola". Paret chi a Sardigna nch'ant a bènnere 500 mastros dae Sicìlia e Campània. Pregunta: ma sa connoschèntzia de sa limba sarda non si podet impreare comente "discriminante" pro mantènnere sos traballadores in Sardigna?
Semus bidende mastros motivados e cun gana de gherrare, e su cussìgiu chi lis damus est de fàghere pressiones a proveditoradu, sindacados e Regione, de no los lassare in pasu finas a cando no agatant una manera de pònnere sa limba sarda comente valore in prus chi permìtat a sos sardos de traballare in domo issoro.
... E custos sunt sos contos de sa limba sarda finas a oe. Il seguito alla prossima puntata.

 

 

"Sardigna Terra Bia" - Comente firmare su manifestu bogadu a campu in su seminàriu de Abbasanta

A pustis de su seminàriu "Sardigna Terra Bia" fatu in Abbasanta su 28 de trìulas, chi at bidu prus de milli partetzipantes (e 2.500 in streaming) e chi at tentu comente òspite de onore s'ambientalista Vandana Shiva, est nàschida sa proposta de creare unu laboratòriu sotziale movende dae su manifestu "Sardigna Terra Bia" bogadu a campu sa die.
Su manifestu est una lìtera aberta a sa sotziedade sarda, est iscritu in tres limbas (inglesu, sardu e italianu) e analizat sas dificultades chi est bivende sa Sardigna in contu de territòriu, energia, refudos e agricultura, proponende finas istrategias pro megiorare sas cosas.
Sas primas firmas de su manifestu sunt sas de Vandana Shiva, de Roberto Romizzi (ISDE International), de Vincenzo Migaleddu (ISDE Italia - ISDE Sardigna) e de sos sìndigos presentes a su seminàriu.
Chie cheret podet agiùnghere sa firma sua mandende una mail a isde@ats.it e ponende in ogetu "Sardegna Terra Viva: Anche io sostengo un'economia circolare". Tocat a iscrìere nùmene,  sambenadu, bidda, natzione e si s'apartenet a carchi assòtziu.
Pro informatziones si podet telefonare sos nùmeros 0575-22256 (ISDE Italia) o 079-291918 (Vincenzo Migaleddu, referente ISDE Sardigna) o iscrìere a migaleddu@gmail.com.

 

In Abbasanta cun Vandana Shiva si faeddat de ambiente in inglesu e in limba sarda

Su 28 de trìulas in Abbasanta s'est fata sa de 5 editziones de su seminàriu natzionale "Sardigna - Terra bia" promòvidu dae s'assòtziu ISDE Sardigna - Medici per l'ambiente e dae su presidente suo dotor Vincenzo Migaleddu.
Su seminàriu est nàschidu pro faeddare de salude globale, e in manera particulare de sa situatzione de sa Sardigna chi, cun 11 tonnelladas de CO2 produidas a s'annu pro capite, s'acostàgiat a Ìndia, Tzina e Austràlia chi sunt sos incuinadores prus mannos de su pianeta. De tres sardos, unu bivet in logos cuntaminados, e mancu sa Campània tenet custos nùmeros ca in Campània b'at 345 mìgia ètaros incuinados e in Sardigna 445 mìgia.
Sas atividades traditzionales (agrìcula e pastorale) sunt postas semper prus a un'ala dae sèberos polìticos iscabados e perigulosos pro s'ambiente, comente sas chircas de energia geotèrmica e de idrocarburos lìcuidos e gassosos.
Pro faeddare de totu custas cosas, su seminàriu at tentu un'òspite de onore foras de su comune: sa dotoressa Vandana Shiva, s'ambientalista prus connota de su mundu leader de s'International Forum of Globalization e Prèmiu Nobel in su 1993. Vandana Shiva at postu in evidèntzia su perìgulu rapresentadu dae sas multinatzionales chi nche sunt faghende ispèrdere sas sabidorias antigas e sunt cundennende a morte sos chi bivent de agricultura e pastorìtzia traditzionale. S'ùnica manera pro parare fronte a sa ditadura de sa Finantza, narat Vandana Shiva, est de torrare a sas siendas culturales de sas massas marginalizadas, ca comente naraiat Gandhi "Sa Terra tenet resursas bastantes pro totus, ma non pro s'avididade de calicunu".
In Abbasanta, in dae in antis de prus de milli persones, Vandana at batijiadu sa nàschida de su Comitadu Sardigna Bia, e est istada sa prima a firmare sa lìtera aberta chi su Comitadu cheret mandare a sa sotziedade sarda.
Importante meda est istadu, in custu eventu, s'impreu de sa limba sarda siat comente limba veiculare in su seminàriu, siat comente limba iscrita pro su documentu. Custu dat unu signale importante de sa voluntade de su pòpulu sardu de detzìdere pro sas cosas suas, pro su bene suo e pro su cras de sa terra sua.
Abbàida sa registratzione cumpleta fata dae Eja TV.
Abbàida s'intervista a Vandana Shiva fata dae s'Unione Sarda.
Abbàida su vìdeo publicadu dae su Comitadu NoNucle-NoScorie.

 

Unu blog pro cumprèndere mègius sas resones de un'iscritura coerente

Cheres iscrìere in sardu ma tenes milli dudas? Non cumprendes pro ite est mègius a impreare una paràula (o una fràsia) mègius chi no un'àtera? Ti diat pràghere a connòschere s'etimologia de sas paràulas, s'evolutzione chi ant tentu, sas modìficas fonèticas? O a ischire ite orìgine tenet unu modu de nàrrere?
B'at unu blog chi ti podet agiudare. Si narat http://limbasardacomuna.blogspot.it/, est curadu dae professor Diegu Corràine (unu de sos espertos prus cualificados in matèria de iscritura de sa limba sarda) e agiudat a cumprèndere totu custas cosas, dende a chie si cullegat sa possibilidade de fàghere preguntas e de dare cussìgios iscriende a limbasardacomuna@gmail.com.
Amus postu su cullegamentu in bassu a manu destra pro chi lu tengiais suta ogros, ma chie cheret si podet registrare pro retzire sos agiornamentos in sa posta eletrònica.
Pro comunicare in manera prus lestra bos podides iscrìere finas a su grupu Facebook omònimu.
 

 

Est online su bandu pro su sardu in iscola

Ista chida passada aìamus publicadu un'artìculu lamentende·nos de su silèntziu de sa Giunta regionale in contu de limba sarda. Oe damus novas bonas, ca in custas dies sa Regione at publicadu siat sos critèrios de ripartitzione de sos 500.000 èuros destinados a integrare sos contributos a sos Entes locales (L.R. n° 6/2012 - annualidade 2012), siat su bandu pro s'inserimentu de su sardu in iscola (L.R. n° 5/2015 - annualidade 2015).
Sas integratziones a sos Entes locales previdint interventos dae sa prima die de ghennàrgiu 2016 e punnant in manera particulare a sa promotzione linguìstica (nessi su 20% de s'atividade totale).
Su bandu pro s'iscola iscadit su 26 de cabudanni de su 2015. Onni iscola podet presentare proposta pro una classe ebbia; sos cursos devent durare nessi 24 oras (2 oras de letzione a sa chida pro 3 meses) e cherent fatos o da unu mastru o da un'espertu esternu chi tèngiant cumpetèntzia ativa de su sardu e chi fatzant letzione in sardu ebbia.
No ischimus ancora si pro sos libros de testu sa Regione at a fàghere bandos mirados o si at a prefèrrere sa bortadura in sardu de libros chi esistint giai. Isperamus de nde dare nova cantu primu.
Totu sa modulìstica pro su sardu in iscola si podet iscarrigare dae inoghe.

 

Sa Giunta regionale e sa limba sarda. Cronaca di una morte annunciata?

Oe semus in vena de Amarcord e cherimus fàghere unu pagu de ripassu de su chi at capitadu in contu de limba sarda dae cando sa Giunta Pigliaru nch'est pigada a guvernare sa Regione.
- A pustis de oto (OTO!) meses de silèntziu (leghe inoghe), in su mese de santugaine 2014 s'assessore Claudia Firino at fatu un'atopu cun sos operadores de isportellu e nd'at bogadu tantas propostas: de nche fàghere intrare su sardu a iscola, de fàghere unu registru de professionistas de su setore, de fàghere una lege regionale pro s'istrutzione chi esseret riservadu parte importante a sa limba sarda. Totu ideas bellas, b'at pagu ite de nàrrere (in cussos tempos finas Renato Soru aiat fatu promissas importantes narende chi su PD diat a àere faeddadu DE e IN limba sarda. Cosas bellas meda, a beru).
- In su mese de santandria 2014 sa Fondazione Sardinia at organizadu un'atopu in su palatzu règiu, e totu sos polìticos chi b'ant faeddadu ant leadu impignos craros de amparare sa limba: "In custa legisladura b'at partidos indipendentistas e sovranistas chi, si no òperant unu cambiamentu, si giogant sa credibilidade" aiat naradu Franciscu Sedda (PdS).
- In su mese de martzu 2015, s'assessore Firino at torradu a cunvocare sos operadores. At torradu a faeddare de registru, de inserimentu de su sardu in iscola, de totu custas cosas bellas chi amus naradu in antis.
Resumu finale: Dae sas ùrtimas promissas nch'at coladu 3 meses. Dae sas votatziones annu e mesu, pagu prus o mancu.  Registru non si nde bidet in logu. Sardu in iscola... boh. PD faeddende in sardu? "Nei vostri sogni più belli".
Ispetantis, sos operadores si sunt leende àteru caminu pro si campare sas famìllias: a chie est andende a fàghere su camerieri, a chie est andende a traballare in campagna, a chie tenet in intentu de si nch'andare a èstero a agatare fortuna.
Sa limba sarda? Cantu seis antigos... Tocat a èssere internatzionales e plurilìngues, e pensade a imparare s'inglesu ca bos torrat prus a contu.
Fine de su resumu. Ognunu nde podet bogare sas conclusiones chi cheret.

 

Resumu de s'atopu cun s'assessore Firino de su 25 de martzu 2015

Mèrcuris 25 de martzu 2015 si sunt riunidos in Casteddu, cunvocados dae s'assessora a sa Cultura Claudia Firino, sos operadores de limba sarda de totu sa Sardigna.
Custa riunione benit a pustis de un'àtera fata su 17 de santugaine de su 2014, in ue s'assessora aiat leadu impignos pro sa limba sarda faeddende de nche la fàghere intrare a iscola e de amparare sos operadores creende unu registru ad hoc.
Mèrcuris sa d.ssa Firino at dadu contos de su traballu fatu finas a como, faeddende in antis de totu de s'aprovatzione de sas normas de atuatzione de s'istatutu ispetziale. De custa manera sas cumpetèntzias in contu de limba ant a passare a sa Regione, chi s'at a pòdere mòvere in autonomia siat in sa programmatzione siat in s'ispesa, bidu chi dae ocannu partit sa programmatzione integrada (dinari regionale, istatale e comunitàriu gestidu a manera ùnica).
S'assessora at torradu a faeddare de su registru de sos operadores, istrumentu importante meda pro tutelare sas professionalidades chi sunt operende in custu setore. Su registru at a previdire totu sas figuras, siat sos chi tenent esperièntzia in iscola, siat sos chi ant traballadu ebbia in sos isportellos.
In contu de dinari, su bilàntziu 2015 ponet 500.000 èuros pro integratzione a sos isportellos e 900.000 pro s'inserimentu de su sardu in iscola (chi ant a èssere integrados cun dinari comunitàriu). Sa nova in se est bona meda, ca non fiat iscontadu a tènnere dinari in bilàntziu bidos sos tempos metzanos, però "la domanda nasce spontanea": comente tocat a l'ispèndere, custu dinari, si sos progetos devent partire in s'annu iscolàsticu 2015/2016 e non b'at galu lìnias craras de traballu, sos mastros non sunt formados e non s'agatat libros de testu? Custas sunt dificultades mannas e cherent risòlvidas cantu primu.
Duncas, in sìntesi, dae s'atopu at essidu novas bonas ma finas crititzidades. Su tempus est colende, e sas crititzidades diant chèrrere risòlvidas in presse si si cheret imbàtere a su cumentzu de s'annu de iscola imbeniente prontos pro nche fàghere torrare a intrare, A BERU, sa limba nostra in iscola

 

Dante Petrarca e Boccaccio. Sa proposta de Finantziària de sa Regione

Eris 24 de ghennàrgiu in Tàtari s'est fatu s'addòbiu-dibàtidu "Limba, Cultura, Identidade, Iscola intre Polìtica e Economia" organizadu dae Istituto Bellieni e COLCS (Coordinamentu Operadores de Limba e Cultura Sarda) pro faeddare de su benidore de sa limba sarda in iscola e in sos territòrios.
Custu atopu est bènnidu a pustis de àteros duos in ue s'assessore a sa Cultura e sos cussigeris regionales aiant leadu impignos craros in contu de limba sarda. Est bènnidu finas a pustis de sa presentada de sa Finantziària 2015 in ue s'est bidu chi sos impignos econòmicos non sunt istados rispetados.
In sa riunione cun sos operadores de Isportellu (17.10.2014), difatis, s'assessora Firinu aiat promìtidu chi dae su 2015 sa Regione podiat programmare sas ispesas cun prus libertade, e chi su dinari pro sa limba sarda non diat èssere mancadu.
In su cunvegnu fatu dae Fondazione Sardinia (28.11.2014) sos rapresentantes de su Guvernu regionale aiant promìtidu pro su 2015 una lege pro s'iscola (chi est a canta a èssere presentada) e istantziamentos de cabbale pro sa limba sarda.
Su 2015 est bènnidu, sa Finantziària presentada, e dinari pro sa limba sarda bi nd'at belle nudda, màssimu pro sas integratziones a sos Isportellos.
E tando? Ismentigados si nde sunt? Custa ipòtesi no la leamus in cunsideru, ca a s'òmine no li faghet onore meda, a non dare valore a sa paràula.
E duncas? Si non faghimus faddonca, in campagna eletorale su presidente Pìgliaru s'aiat postu a obietivu primàriu s'amparu de sa Cultura.
Sa domanda benit sola-sola: ma no est chi Cultura pro issu cheret nàrrere ebbia sa de Dante, Petrarca e Boccaccio? Ca nois imbetzes punnamus a amparare sa nostra, de cultura, movende dae sa limba sarda chi nd'est su fundamentu. Lu cherìamus preguntare a s'assessora Firinu, eris, però issa a s'addòbiu non b'est bènnida.
Tocat a bìdere, in custa situatzione, comente si podent collocare sas fortzas soberanistas. Nois sa bona voluntade issoro l'amus bida, ma una cosa est sa bona voluntade, un'àtera sos resurtados...
Abbàida su servìtziu fatu dae Salvatore Taras
Leghe s'artìculu de s'Unione Sarda

 

"Dischente" (cursu pro imparare a iscrìere in sardu) dae oe si podet iscarrigare in PDF

"Dischente", cursu de formatzione in limba sarda aprontadu dae sa Provìntzia de Aristanis, dae oe est  a disponimentu de chie totu si lu cheret iscarrigare in PDF.
Nàschidu comente cursu de fàghere online e publicadu a pustis in 6 volùmenes disponìbiles pro chie nde faghiat domanda, dae sas primas dies de custu mese s'òpera si podet iscarrigare (sena pagare nudda) culleghende·si a custu link.
Si seis amantiosos de sa limba sarda e cherides imparare a l'iscrìere e a la cumprèndere mègius, non podides pèrdere custa ocasione.

 

 

Addòbiu de Fondazione Sardinia - Sos servìtzios de EjaTV

EjaTV (su primu canale televisivu chi faeddat de sardu in sardu) at publicadu eris su servìtziu fatu in s'addòbiu aparitzadu dae Fondatzione Sardinia pro tratare de sa ratìfica de sa Carta europea.
Si bi podent ascurtare sas intervistas a sos polìticos, sos pensamentos de sos ativistas e sas paràulas de Claudia Firino (assessora a sa Cultura) chi faeddat de sos progetos de sa Giunta in contu de limba sarda.
Podides ascurtare su servìtziu in versione integrale o ascurtare ebbia sa parte de s'intervista a Claudia Firino.
Pro connòschere mègius su progetu "Eja" incarcade inoghe.
Pro bos cullegare a su canale streaming EjaTV incarcade inoghe.

 

"Cando si pesat su bentu..." - Resurtados de su cunvegnu de Fondazione Sardinia

Dae su matessi logu in ue amus bidu s'iscuru provamus a fàghere essire sa lughe.
Si podet sintetizare gosi, su pensamentu fatu dae sa Fondazione Sardinia cando at detzisu de fàghere unu cunvegnu de sardu in sardu pròpiu in su Palatzu Règiu de Casteddu, e in una die chi ammentat momentos iscurosos pro sa Sardigna: su 28 de santandria. In cussas matessis dies in su 1847 sa Sardigna at pèrdidu sa sovranidade.
S'atopu, organizadu pro tratare de sa ratìfica de sa Carta europea e de sas lìnias noas de sa polìtica linguìstica regionale,est istadu veiculadu belle totu in sardu e si podet definire unu momentu istòricu ca de seguru cussu palatzu (sìmbulu de sa dominatzione piemontesa in Sardigna) non solu no aiat bidu mai cunvegnos fatos in sardu, ma forsis mancu gente faeddende in sardu intro de sos muros suos.
A s'atopu b'at partetzipadu senadores, cussigeris, assessores e funtzionàrios regionales, responsàbiles de assòtzios e ativistas de cabu de susu e de cabu de giosso. Bi fiat finas sa diretora noa de su Servìtziu Limba Sarda, chi cun sos operadores at faeddadu deretu in sardu.
Su clima fiat de diàlogu e de "fraternidade". "O nois nos cumportamus che frades (in contu de limba) - at naradu Salvatore Cubeddu (diretore de Fondazione Sardinia) aberende sos traballos - o sa limba si nche morit. Pro pòdere isperimentare caminos noos bi cheret totu s'acordu possìbile intre nois".
Difatis sos tempos, pro sa limba istòrica nostra, sunt crìticos meda. Dipendet dae s'impignu nostru de la fàghere bìvere o mòrrere, comente at naradu Paolo Zedda (Rossomori) chi at presentadu sas lìnias de polìtica linguìstica de sa Regione: impignu pro sa ratìfica de sa Carta europea; modìficas a s'Istatutu (ca cheret craridu mègius chi sa Sardigna tenet ispetzifitzidade linguìstica); modìficas a sa lege 26/1997 ca in contu de iscola est difetosa. Faeddende de custu, Zedda at leadu s'impignu de fàghere essire intro de pagu tempus una lege pro su sardu in iscola, e at promissu istantziamentos de cabbale pro ocannu chi benit.
Su senadore de Sel Luciano Uras at postu in evidèntzia chi in Itàlia e in Europa est creschende sa voluntade "accentratrice", e si sa Regione cheret dare unu signale de cambiamentu in sos raportos cun s'Istadu, non b'at mègius cosa de sa limba pro dare signale de batalla.
Finas Roberto Cotti (senadore de M5S) at faeddadu de sa netzessidade de difèndere sa limba nostra pro fàghere a cumprèndere chi semus unu pòpulu e tenimus un'identidade natzionale nostra. "A gherrare pro sa limba - narat - est a gherrare pro s'autodeterminatzione nostra".
Franciscu Sedda (PdS) at naradu una veridade chi in custos meses est bènnida a conca a gente meda: "In custa legisladura b'at partidos indipendentistas e sovranistas chi, si no òperant unu cambiamentu, si giogant sa credibilidade". Sedda puru faeddat de unidade ("Semus in unu momentu istòricu, non nos devimus lassare dividire") e de s'importàntzia de tènnere una limba natzionale mancari amparende totu sos limbàgios locales.
Impignos a amparare sa limba nostra, duncas, e a pònnere resursas in sa lege finantziària de ocannu chi benit. E signales de paghe dae totus ca "sa gente non devet nàrrere chi semus semper chertende" e "devimus mustrare chi nois Sardos semus bonos a resonare" comente at naradu Oreste Pili (presidente de s'Acadèmia de su Sardu).
"Dae oe si càmbiat istrada" at naradu Salvatore Cubeddu in sos concruos, e forsis custu 28 de santandria at a abarrare in s'istòria de sa limba sarda comente unu momentu de cambiamentu.
Nois isperamus chi si siat pesende a beru su bentu de sa cundivisione e de su diàlogu intre totu sas fortzas chi traballant pro sa limba sarda. Si custu est beru, nois semus prontos a bentulare.
Non siat chi nos càpitet comente narat su ditzu chi "si andat su bentu e non bentùlas, de istare in s'argiola ti nd'isbulas".

 

 

Est online su vocabulàriu botànicu, itiològicu, ornitològicu e zoològicu de Rubattu

Chie sighit custu blog ischit chi inoghe semus chirchende de pònnere totu sos trastos chi podent agiudare sos amantiosos de sa limba sarda a l'iscrìere, a l'imparare a sos pitzinnos, a agatare novas e informatziones.
In sa parte a manu destra b'amus postu sos cullegamentos a sos vocabulàrios prus connotos, e oe nd'agiunghimus un'àteru chi nos paret de importu mannu. Est su vocabulàriu botànicu, itiològicu, ornitològicu e zoològicu de Antoninu Rubattu. B'agatades totu sas informatziones chi pertocant  prantas, pisches, pugiones e animales in generale. Est una miniera de informatziones chi andat a cumpletare su Ditzionàriu Unificadu de sa Limba Sarda Iscrita (DULSI) chi Rubattu at cumpiladu in baranta annos de traballu e chi cuntenet 400.000 paràulas (in prus de modos de nàrrere, ditzos e parte antològica) cun unu cunfrontu deretu cun limbas che s'inglesu, su frantzesu, s'ispanniolu e su tedescu.
Su DULSI lu podides iscarrigare in versione pdf dae sos cullegamentos a manu destra, e in prus dae oe agatades finas sa versione online pro chircare in presse totu sas paràulas chi bos bisòngiant.

 

 

Promissas de s'assessora Firino e promissas de Renato Soru

A pustis de s'addòbiu cun sa Cummissione Cultura fatu ista chida passada, su 17 de santugaine sos operadores ULS (Ufìtziu Limba Sarda) ant faeddadu cun s'assessora a sa Cultura Claudia Firino e cun sa diretora generale de s'Assessoradu Antonina Scanu, in sa Biblioteca regionale de Casteddu.
S'addòbiu, isetadu dae paritzos meses, est istadu unu momentu de cunfrontu pro faeddare de sas sortes de sa limba sarda in generale e de sos Isportellos linguìsticos in particulare.
S'assessora at comintzadu crarende su significadu de sa frase "L'ideale sarebbe trattare il sardo allo stesso livello delle lingue cosiddette straniere", essida dae un'intervista de SardegnaPost  e cuntestada meda in sos ambientes de sa limba sarda. S'assessora at ispiegadu chi sa dignidade educativa e polìtica dada in iscola a sa limba sarda devet èssere sa matessi chi si dat a s'istùdiu de sas limbas istràngias.
(De su restu est beru finas su chi narat Nanni Falconi in un'artìculu essidu custas dies: su prus de sos sardos, leghende sa limba issoro, tenent sa matessi dificultade chi diant tènnere leghende unu testu in inglesu).
In s'interventu de sa d.ssa Firino s'iscola est unu tema basilare: "La lingua e la cultura sarda devono essere diffuse nelle scuole tra i bambini", narat, e pro imbàtere a custu faghet una proposta: ispostare sos Isportellos de sa limba in intro de sas iscolas, pro collaborare cun sos mastros, agiudare sos pitzinnos e sensibilizare sos genitores.
Sa proposta, interessante a beru, faghet nàschere però tantas riflessiones. Sa prima est chi, si non si leat una detzisione in contu de istandard (ca inoghe s'assessora no est istada crara) e si non si formant sos mastros reconnoschende·lis sas cumpetèntzias, at a nàschere problemas mannos siat pro su materiale didàticu siat pro sos modellos de insegnamentu, comente faghent notare siat Diegu Corràine in un'artìculu essidu in sa Nuova Sardegna siat Roberto Bolognesi in su blog suo.
Sos operadores, in custu sensu, podent pònnere s'esperièntzia issoro a disponimentu pro dare cussìgios pràticos e pro agiudare sos mastros in sa formatzione, in sa didàtica, in sa produtzione de  materiale.
Su traballu in sas iscolas, at naradu Firino, non devet tènnere una "durata-spot" ma devet èssere annuale e sos progetos devent durare cantu su tziclu de istùdiu de sos pitzinnos. E tocat a fàghere cursos de formatzione finas a sos genitores.
Interessante finas sa proposta de fàghere un'albu de professionistas de sa limba sarda e de traballare a una lege regionale pro s'istrutzione in ue una parte importante siat riservada a sa limba sarda.
E pro su dinari? Sa situatzione de oe no est bella, ma dae su 2015 sa RAS at a pòdere torrare a programmare cun prus libertade (leghe s'interventu cumpletu de s'assessora).
Su chi at essidu a campu dae custu addòbiu est un'atentzione manna pro sos traballadores de su setore, finas in mesu a sa dificultade econòmica de su tempus presente. S'assessora at dadu disponibilidade a ascurtare sas propostas chi benint dae sos operadores, finas pro chircare de dare istabilidade a unu setore chi bivet unu momentu de precariedade manna ca sos finantziamentos istatales sunt semper minimende (leghe s'artìculu de Limbasarda 2.0).
Nos paret chi s'assessora apat faeddadu cun seriedade, e tenimus s'ispera chi mantèngiat sas promissas fatas. Gasi comente isperamus chi mantèngiat sa paràula finas Renato Soru chi in Sèdilo, presentende su libru de Giuseppe Coròngiu, at promìtidu chi su PD at a faeddare de limba sarda e l'at a fàghere in sardu (leghe s'artìculu e abbàida su vìdeu).

 

Su CSU e sas farrancas de sos giornalistas

Eris est istada una die de importu pro su CSU (Coordinamentu pro su Sardu Ufitziale) e pro sos operadores de isportellu in particulare.
A mangianu, una delegatzione de isportellistas s'est cunfrontada cun Giuseppe Dessena (capu de gabinetu de s'assessora Firino) e Antonina Scanu (diretora generale de s'Assessoradu) pro chistionare de sa mutzadura de dinari proposta dae sa Giunta regionale in sas dies passadas.
A borta de die una delegatzione de su CSU at addobiadu sa Cummissione Cultura de su Cussìgiu regionale, pedende·li de fàghere sos passos indispensàbiles pro dare fortza a una limba chi est in dificultade manna e de sustènnere sas initziativas chi podent agiudare a la sarvare.
Sa delegatzione (formada dae Antoni Nàtziu Garau, Salvatore Sàrigu e Gianfranca Piras) at esortadu  sa polìtica regionale a si leare in càrrigu cun coràgiu custu problema, finas aprovende una lege ispetzìfica pro sa promotzione de su bilinguismu (leghe su documentu de relata).
Un'addòbiu de profetu, duncas, cun sa parte polìtica atenta e disponìbile, chi at fatu preguntas miradas e interventos de importu.
In antis e a pustis de sa delegatzione CSU, sa Cummissione at retzidu àteras delegatziones chi ant fatu propostas alternativas in contu de limba sarda. Sas delegatziones si sunt atopadas in caminu saludende·si cun rispetu (comente est normale chi siat in mesu de gente tzivile chi la pensat in manera diferente in contu de argumentos ispinosos).
Ma custu mangianu, leghende sos giornales sardos, semus abarrados a buca aberta.
Sos giornales chi amus lèghidu ant publicadu artìculos terrorìsticos faeddende de "Scontro davanti al Consiglio regionale" (La Nuova Sardegna), de "Comitati tutti contro tutti" (L'Unione Sarda), de "La faida delle varianti" (Sardinia Post). Ma cando? Ma in ue?
Ma sa deontologia professionale de sos giornalistas no los òbrigat a verificare sas novas, in antis de las publicare? O como, ca semus modernos, si usat a copiare e a incollare sos "làncios" ANSA farsos sena verìfica peruna?
Si su livellu de su giornalismu sardu est custu, chi su chelu nos iscampet dae sas farrancas de sos giornalistas. E chi su chelu nos iscampet dae chie, pro carchi interessu cuadu, cheret balangiare dae sa derruta de sa limba nostra.
 

 

Cando si pesat su bentu. Novas malas pro sa limba e tempos malos pro sos operadores

Su bentu si fiat pesende a lenu a lenu, e forsis nois no lu cherìamus bìdere.
Como sunt comintzende a si tremulare giannas e ventanas, e su perìgulu est chi siat una temporada chi nde betat a terra sa domo dae sos fundamentos.
In custos meses l'amus iscritu paritzas bortas: Ma pro ite est chi Pìgliaru non narat nudda in contu de limba sarda?
Cussu silèntziu nos poniat pensamentu, ca no lu cumprendìamus (o no lu cherìamus cumprèndere).
Bene. Gianteris, 30 de cabudanni, amus tentu cunfirma chi est beru chi su riu mudu est tragiadore: sa Giunta regionale at propostu de mutzare in curtzu totu sas boghes de ispesa cullegadas a sa limba sarda: a fora sos finantziamentos a isportellos, iscola e mass-mèdia, ma finas a s'Atlante Linguìsticu, a sa Cunferèntzia pro sa Limba Sarda, a sas òperas didàticas, a sas mapas linguìsticas, a su Curretore Ortogràficu e a Bilinguismu Creschet, comente si leghet in sa proposta de assestamentu de bilàntziu e in su cummentu de Giuseppe Coròngiu.
Su prus chi nos ispantat est chi s'assessora Firinu, chi paritzas bortas at naradu chi tenet in contu mannu sos isportellistas, no apat mòvidu unu pòddighe contra a sa proposta de nche catzare dae su bilàntziu finas sos 500.000 èuros destinados a sos Ufìtzios de sa Limba Sarda.
A sa pregunta fata dae Christian Solinas (Capogrupu de su Psd'Az in Cussìgiu regionale) s'assessora Firinu b'at rispostu chi sas mutzaduras sunt "riduzioni di voci di bilancio che in ogni caso nel 2014 non potevano avere conseguenza in termini di erogazione di spesa" (leghe su comunicadu). Ma a nde bogare su dinari dae unu capìtulu (su de sa limba) pro lu pònnere in aterue mustrat in craru ite contu nde faghet su Guvernu regionale de custa chistione. Sa limba sarda no est una prioridade. Punto.
Làstima chi nois ischemas, però, chi sa limba sarda EST una prioridade: ca la bidimus onni die, sa rosigadura in fine-in fine fata dae sa limba italiana; la bidimus onni die sa situatzione de "allarme rosso" in sas biddas nostras, in ue b'at a bortas 3 generatziones de gente chi non faeddat in sardu; lu bidimus onni die chi nemos lis imparat prus su sardu, a sos pitzinnos.
Nois lu bidimus e ischimus chi custos sunt sos annos chi ant a decretare si sa limba sarda bivet o morit. E nos est de iscunfortu su cumprèndere cantu sos polìticos nostros siant tzegos e pagu abbistos, e cantu pagu cabu tèngiant.
At a èssere tempus chi totu sos chi istimant sa limba sarda lassent sas comodidades issoro e si movant totu paris pro la difèndere.
Pro cumprèndere mègius sa situatzione de sa limba sarda si podet ascurtare s'intervista a Antonello Garau fata custu mangianu dae Radiolina.

 

"Gigante, pensaci tu!"

Sa Die Europea de sas Limbas ocannu nch'est colada "sanza 'nfamia e sanza lodo". Comente amus iscritu su 26 de cabudanni (leghe inoghe), sa Regione ocannu no at bogadu mancu pìulu. Silèntziu cumpletu comente chi mai nche nd'esseret, de Die de sas Limbas.
Si est beru chi su silèntziu tenet una boghe, su de sa Regione in contu de limba sarda est de cussos chi insurdint: in custos sete meses de guvernu, su presidente no at dadu signale de vida e non s'est manifestadu de peruna manera francu sa borta chi at naradu chi issu a faeddare in sardu non b'est bonu (leghe su cummentu de Roberto Bolognesi).
Ma mancu Soru bi fiat bonu, in illo tèmpore, epuru si b'est improntadu e l'at fatu cun onore e mèritu. In un'atòbiu fatu in Casteddu in su 2008, est istadu pròpiu Soru chi at naradu chi "s'ùnica cosa chi podeus fai est no prus de chistionai de lingua sarda o de sardu, ma de chistionai IN sardu. Est s'ùnica cosa vera chi podeus fai ògnia dii" (abbàida su vìdeu).
Su 27 de custu mese, in un'atòbiu fatu in Tàtari, Soru at torradu a nàrrere chi est semper de acordu cun su programma de su 2004 e cun s'impreu de sa Limba Sarda Comuna comente elementu de difesa de su sardu. Soru non timet a faeddare de identidade, mancari carchi intelletuale de su partidu suo bi l'apat iscussigiadu (leghe s'artìculu de Limbasarda 2.0).
Ite devimus fàghere? Isperare chi Soru bestidu de Terminator peset su partidu suo a bolare comente in sas tauleddas de "Intanto in viale Trento"?
Boh. A custu puntu paret chi non b'apat àteru isetu.
 

 

Sèdilo: Sìntesi e cummentos de una die de festa

Domìniga 21 de cabudanni, in Sèdilo, s'est fata sa prima "Festa de sa Limba Ufitziale" aprontada dae su Coordinamentu pro su Sardu Ufitziale (CSU).
Una die de riflessione ma finas una die de festa, in ue si sunt addobiados militantes de sa limba sarda, operadores de Isportellu linguìsticu, polìticos e gente comune interessada a s'argumentu.
Sa prima parte, de anàlisi, at bogadu a campu sos problemas prus mannos chi tenet sa polìtica linguìstica a dies de oe. Sa dificultade prus manna no est chi mancat su dinari (ca b'at 4 milliones e mesu de èuros prontos a ispèndere), ma chi mancat una programmatzione de ispesa e chi su Pianu Triennale est iscadidu.
Setores nevràlgicos de una programmatzione de ispesa diant dèvere èssere sos Isportellos linguìsticos, s'iscola, sos mèdios de comunicatzione. Ma non b'at peruna risposta dae sa Giunta nen pro su emmo nen pro su nono.
Sos partidos chi ant dadu su cuntributu issoro (Psd'Az, Sardigna Natzione, AmpI, Gentes, ProgReS, Partito dei Sardi) ant sutalineadu totus s'importàntzia de difèndere sa limba nostra.
Su chi dispraghet est chi nen su presidente Pìgliaru nen s'assessora Firino si sunt presentados a s'addòbiu, mancari invitados, e no ant mandadu a niunu in rapresentàntzia. Si bidet chi pro issos sa chistione no est de importu.
Pro nd'ischire de prus podides lèghere sa sìntesi de sos interventos  fata dae "Limbasarda 2.0", sos detàllios in s'artìculu  de Antonella Licheri, s'artìculu de s'Unione Sarda, s'anàlisi de Umberto Cocco (sìndigu de Sèdilo), su cummentu de Bèrtulu Porcheddu.
Inoghe podides abbaidare su servìtziu fatu dae Videolina.
 

 

S'ariete idràulicu - Unu trastu disconnotu

Si seis amantiosos de sa campagna e bos cherides aprontare una pompa idràulica ecològica e econòmica, custu link est perfetu pro bois. Est unu vìdeu tutorial de comente si fàghere una pompa idràulica in domo, cun paga ispesa e sena tropu dificultade.
Essende chi (paret istranu ma est gasi) sos tutorial de custu tipu chi s'agatant in Rete sunt totus in inglesu e in ispanniolu, si seis interessados a s'argumentu bos cussigiamus de bos nd'iscarrigare custu vìdeu ca est s'ùnicu chi tratat de custu argumentu in italianu, cun sas ispiegatziones iscritas in sardu.
Bonu traballu!
Su vìdeu est custu e l'agatades in su situ www.scanomontiferro.it.

 

Cabu Frasca: una die istòrica pro sa Sardigna e finas pro sa limba sarda

Su 13 de cabudanni, in Cabu Frasca, b'at istadu una manifestatzione chi at a abarrare in sos Annales de s'istòria sarda: 5.000 persones de onni ischieramentu polìticu (indipendentistas, de sinistra, de Unidos, de su PD, de su Movimentu Cinquestelle... e finas gente sena èssere ischierada cun nemos) si sunt atopadas pro nàrrere chi nono a sas bases militares in Sardigna, paris cun sìndigos, cussigeris regionales, parlamentares e europarlamentares.
Una die istòrica, duncas, chi manifestat cantu sa gente est istraca de èssere sugeta a una tzerachia militare chi andat a in antis dae 60 annos.
Sa Sardigna est sa terra prus militarizada de Europa: semus in gherra finas in tempus de paghe, ca onni die su territòriu sardu retzit mìssiles de mare e de terra, bombardamentos e isperimentatziones de armas de onni genia.
Pro more de su segretu militare a nois non nos narant nudda, e però a pustis de tempus benimus a ischire chi inoghe nch'ant isparadu armas de uràniu impoveridu, materiales radioativos, armas chìmicas, nano-prùeres chi in totu custos annos nch'ant ghetadu in sa chea òmines, fèminas e pitzinnos cun maladias comente sa leutzemia, sos sarcomas e totu sos tumores tìpicos de sos logos in ue b'impreant  sustàntzias chi mancu sa Sanidade connoschet.
Sa manifestatzione de gianteris cheriat nàrrere "BASTAT!" a totu custu, ca sos sardos sunt istracos de èssere contados comente "càvias" in isperimentatziones angenas.
Est istada sa prima ocasione in s'istòria pro cumprèndere a beru ite cherimus pro su benidore de sa terra nostra.
Fiat presente finas su Coordinamentu pro su Sardu Ufitziale. E cherimus pònnere in evidèntzia chi sa limba sarda in cussa manifestatzione bi fiat e si bidiat: bi fiat in sos cartellos, bi fiat in sos interventos pùblicos, bi fiat in sos arresonos de sa gente comune. Calicunu at naradu chi est istada "s'assemblea prus manna de sardo-faeddantes de s'istòria".
A nois nos praghet de pensare chi s'essida a campu de sa limba sarda in un'atopu istòricu che cussu siat su primu passu in unu caminu de cussèntzia linguìstica e personale de sa gente de su pòpulu sardu. 
Leghe s'anàlisi de Giuseppe Coròngiu, de Vito Biolchini e de Anthony Muroni
Abbàida su vìdeu de sa die

 

 

Resurtados de su progetu "Bilinguismu Creschet" fatu in Nùgoro

S'8 de cabudanni in Nùgoro, in presèntzia de s'assessore regionale a sa Cultura Claudia Firino, sas dutoressas Antonella Sorace e Manuela Mereu ant presentadu sos resurtados de su progetu "Bilinguismu Creschet".
Custu progetu, mandadu a in antis dae s'universidade de Edimburgo cun su cuntributu econòmicu de sa Provìntzia de Nùgoro e de sa Regione Sardigna, est duradu un'annu e at bidu impignadas 8 iscolas de Nùgoro, Dèsulu, Fonne, Lùvula, Mamujada, Orgòsolo e Tonara, pro unu nùmeru totale de 85 pitzinnos de I e de II elementare.
Unu traballu de cabbale, duncas, chi at cunfirmadu sos istùdios chi s'universidade de Edimburgo est faghende dae annos, e at iscumproadu chi finas sos pitzinnos sardos dae su bilinguismu nde tenent profetu mannu.
Sa professoressa Sorace at postu in evidèntzia chi est importante meda a nch'inserire sa limba sarda in iscola, pro chi sos pitzinnos afòrtighent sa limba imparada in domo, e chi pròpiu pro custu est importante a tènnere un'istandard pro sa limba iscrita.
A traballos finidos, in un'addòbiu informale cun sos operadores de Isportellu linguìsticu, s'assessore Firino at fatu a cumprèndere chi, si puru su disìgiu suo est de mandare a in antis su traballu de sos Isportellos, dinari però non bi nd'at e issa non podet promìtere nudda.
Su chi nos ponet carchi pensamentu in prus, est chi s'assessore paret torrende a s'idea betza chi auniat limba e cultura in una tutela ùnica. Si custu est beru, pro sa limba podet èssere unu dannu mannu ca su perìgulu est chi si torret a sos progetos de cultura locale veiculada in italianu. De custa manera, resurtat prus fàtzile a "ghetizare" sa limba sarda culleghende·la ebbia a argumentos folclorìsticos e a s'idea de una limba arcàica e dialetale chi a dies de oe non podet èssere cumpetitiva in manera peruna cun sas limbas prus fortes.

 

 

Sa Festa de sa Limba Ufitziale - Su 21 de cabudanni in Sèdilo

Su 21 de cabudanni, pro sa prima borta in s'istòria, sa limba sarda at a tènnere una festa sua: sa "Festa de sa Limba Ufitziale".
S'at a fàghere in Sèdilo in ocasione de sa Die Europea de sas Limbas, e est organizada dae su Coordinamentu pro su Sardu Ufitziale cun su patronadu de su Comune.
At a èssere una die de festa cun mùsica, ballos, poesia, arte, giogos pro pitzinnos. Ma finas una die de informatzione e de arresonu cun polìticos e giornalistas, e una die de dibàtidu pro cumprèndere ite est s'istandardizatzione de una limba e ite importàntzia tenet in su protzessu de afortigamentu de sas limbas minoritàrias.
Chie tenet praghere de partetzipare addòbiet a su salone "Sa prima 'Ighina" (pratza de Santu Giuanne) a sas 9 e mesa.
Pro tènnere carchi informatzione in prus si podet lèghere inoghe.




Limba sarda in sas impresas - Unu cursu de formatzione de sa Càmera de Cummèrtziu de Aristanis
Sa Càmera de Cummèrtziu de Aristanis paris cun s'Ufìtziu Limba Sarda de sa Provìntzia est aprontende una campagna de sensibilizatzione pro s'impreu de sa limba sarda in sas impresas.
Sa campagna previdit unu cursu de formatzione pro impresas de su cumpartu turìsticu e cummertziale. Argumentos printzipales sunt su marketing, s'etichetadura de sos produtos, sas normas pro impreare sas limbas minoritàrias in àmbitu cummertziale
Pro partetzipare a su cursu non si pagat nudda e sas impresas chi aderint a s'initziativa ant a intrare in sas campagnas promotzionales aviadas dae sa Càmera de Cummèrtziu, dae sa Provìntzia e dae sa ASL (chi dae inoghe a pagu tempus at a aviare issa puru una sèrie de cursos de formatzione).
Totu sas informatziones (cun recàpitos, mòdulos de iscritzione e calendàriu de sas letziones) las podides agatare inoghe.


 

Dae Neoneli isetos meda e carchi duda puru

Su 23 de austu a Neoneli bi semus andados pro bogare a campu istrategias de polìtica linguìstica pro custu tempus de sicagna. Fìamus in meda, e totus cun sa cussèntzia chi pro sa limba sarda sos tempos sunt crìticos e (comente si narat) "quando il gioco si fa duro, i duri iniziano a giocare".
Ma Claudia Firino, assessore regionale a sa Cultura, nos at ispiatzadu: cun una mòvida a sorpresa, sena avisu perunu, sena acumpangiamentu o iscorta, at detzisu de partetzipare issa puru a s'addòbiu.
E no est chi apat partetzipadu ebbia. At fatu un'interventu chi nos at ispantadu, mustrende chi sa chistione de sa limba in custos meses si l'aiat istudiada, pròpiu ca fiat "l'argomento che conosco meno, fra le deleghe del mio assessorato"
Ite nos at naradu? Chi at a prorogare su Pianu Triennale ca su chi b'est est iscadidu. Chi at a fàghere una Mesa de Cunfrontu cun totu sas partes interessadas a sa chistione de sa limba. Chi at a amparare su traballu de sos operadores, ca sunt su "terminale territoriale della politica linguistica. Sono loro, infatti, che coordinano l'attività con le scuole e fanno da agenti di impulso nella Pubblica Amministrazione". E chi cheret fàghere a manera chi sa limba sarda intret in s'Istatutu, ca si nono "tutte le altre proposte valgono poco". Narade·li nudda!!!
Tzertu, carchi cosa nos at lassadu dubitosos meda: intantu ca no at rispostu a sa pregunta de ite nde pensat de sa Limba Sarda Comuna. A pustis, ca s'idea sua de fàghere una chirca sòtziu-linguìstica (pro ischire canta gente faeddat galu in sardu) nos paret una manera de si leare tempus.
Intantu, però, dae Neoneli nd'at essidu finas unu disìgiu forte de su Movimentu Linguìsticu de intrare in una dimensione polìtica prus manna, pro si fàghere interlocutore de sas fortzas polìticas faghende pressiones pro chi sa limba siat a beru su motore de una cussèntzia polìtica noa de sos sardos, bidu chi finas a oe est istada chistione "accessoria" finas pro sos movimentos indipendentistas e soberanistas.
Pro nd'ischire de prus podides lèghere su comunicadu de su CSU, su post publicadu dae Claudia Firino in sa pàgina Facebook sua, s'anàlisi fata dae Giuseppe Coròngiu, su cummentu de Vito Biolchini.
Inoghe nche sunt sas fotografias de s'addòbiu e inoghe s'isbobinadura de s'interventu de s'assessora.

 

"Nelle foto non voglio visto" - Anàlisi de sa limba de sos giòvanos fata dae Màuro Maxia

"Totu su chi amus pensadu in custos 50 annos est isballiadu". Custu, in pagas paràulas, est su chi est iscritu in su primu capìtulu de su libru "Lingua e società in Sardegna" de Màuro Maxia.
Maxia, chi est istadu professore in sas universidades de Tàtari e de Casteddu e est un'istudiosu mannu de linguìstica e filologia, faghet un'anàlisi de sa situatzione linguìstica de sos pitzinnos (e giòvanos) sardos a dies de oe.
Chie creiat (ma pro ite, poi?) chi sos sardos esserent faeddadu s'italianu mègius chi non sos àteros at a fàghere bene a si lèghere custu capìtulu. At a bìdere chi no est gasi: sos pitzinnos sardos (màssimu sos pesados in italianu ebbia) tenent dificultade manna a distìnghere sas istruturas de su sardu dae sas de s'italianu. Sighint a nàrrere "L'importante è che ce ne sia, di lavoro", "Già te l'ho detto", "Nelle foto non voglio visto" cumbìnchidos chi lu sunt narende in italianu e s'ispantant cando sos continentales no los cumprendent (ma de su restu s'ischit, chi sos continentales "non ci sono buoni, a parlare l'italiano").
Maxia no la mandat a nàrrere: "Prima la scuola italianizzava dei bambini sardofoni che, per effetto di tale processo, divenivano bilingui, [...] ora si trova di fronte a bambini già italianizzati in famiglia. Perciò il suo compito è diventato più difficile, [perchè] i bambini hanno già appreso un italiano poverissimo e sgangherato ricco di sardismi".
Custa dificultade de distìnghere sas istruturas sardas dae sas istruturas italianas creat analfabetas "di ritorno" chi, mancari diplomados, tenent dificultade a cumprèndere s'italianu istandard e sighint a pensare chi sunt sos àteros chi non sunt bonos a lu faeddare.
Sos pitzinnos pesados in sardu, imbetzes, "capiscono benissimo l'italo-sardo in quanto conoscono le sue strutture che per la gran parte riflettono quelle del sardo".
Duncas sa pregunta chi faghimus est custa: ite profetu nd'ant tentu, sos giòvanos nostros, dae los àere privados de sa limba-mama (su sardu)? Como non sunt bonos a distìnghere una limba dae s'àtera e sighint a faeddare una limba ìbrida chi no est prus sardu ma no est mancu italianu.

 

 

"Elementare, Watson!"

Era il lontano 22 di maggio cando, a pustis isetadu chi presidente e  Giunta s'esserent manifestados a manera crara in contu de limba sarda, in s'artìculu "France', perchè non parli?" preguntaìamus a su Guvernu regionale ite contu nde faghiat de sa limba sarda, e ite idea teniat pro su benidore.
Dae assora nch'at coladu 2 meses e mesu. Ispetantis est nàschidu su Coordinamentu pro su Sardu Ufitziale chi at pedidu in chentu maneras a assessore e presidente de si manifestare, ma risposta nudda.
In un'intervista fata dae Maurizio Sale, Roberto Deriu (cussigeri regionale de su PD) ipotizaiat finas unu "Cunfrontu Tècnicu Mannu" pro isòrbere totu sos nodos (leghe inoghe).
Nudda. Silèntziu. Comente chi mai nche nd'apat, de chistione de limba.
A cabu de tempus, su 28 de trìulas, in s'Unione Sarda at essidu una lìtera de s'assessore a sa Cultura Claudia Firino. Si bi narat chi cherent afortigadas sas caraterìsticas tìpicas de sa Sardigna, e in manera particulare faeddat de "il riconoscimento, la tutela, la promozione, la valorizzazione della lingua sarda" (leghe inoghe).
"Ah, mancu male" amus pensadu (semper mègius chi non nudda).
Ma non semus trancuillos. Eris in un'intervista fata pro Radiolina Antoni Nàtziu Garau faeddat de su "pistighìngiu chi nois tenimus ca [...] non s'at bidu ancora una mòvida o unu sinnale dae parte de sa Regione Sarda cunforma a sa chistione de sa limba sarda" (leghe sa nova inoghe).
E su pensamentu nostru est: ma no at a èssere beru su chi narat Giuseppe Coròngiu in s'artìculu essidu oe, chi faeddat de una classe intelletuale chi cheret su sardu che limba 'problemàtica', fata de brigas "chi nemos podet guvernare", folclòrica e 'esòtica' ma destinada a mòrrere a cadansu ca no est impreada prus che limba de sa comunicatzione 'normale'? (leghe s'artìculu).
Si custu est beru, e si est beru chi s'identidade est su chi distinghet unu pòpulu dae sos àteros, e chi non b'at cosa peruna chi siat identitària cantu de sa limba, cosa peruna chi "creet comunidade" cantu de sa limba (comente evidèntziat Roberto Bolognesi in custu artìculu), tando a chie est chi torrat a contu chi sos sardos non tèngiant un'identidade definida?
Si agatamus sa risposta a custu, amus agatadu sa solutzione de su problema.




CagliariCalcio faghet promotzione in sardu
Sa campagna de abbonamentos de su club de Casteddu pro su 2014-2015 est totu in sardu.
Custa est una nova de importu mannu, pro nois, ca cheret nàrrere chi carchi cosa in Sardigna est comintzende a si mòvere: si su mundu de s'isport faghet publitzidade in sardu, sa limba nostra podet imbàtere a totu cussas categorias chi finas a como nde sunt istadas a largu, e in manera particulare a sos giòvanos.
A chie at tentu custa idea li faghimus cumplimentos mannos, e si nos lu permitit li cherimus dare finas unu cussìgiu: pro un'àtera borta forsis cumbenit a fàghere revisionare sos testos, pro si sarvare dae carchi faddonca ortogràfica chi podet penalizare su messàgiu.
Ma foras de custu, semus cuntentos meda e isperamus chi dae como in dae in antis de custas ideas su mundu de s'isport nde tèngiat meda.
Abbàida sos àteros islogan inoghe, inoghe e inoghe

 

S'AIDO de Cùglieri faghet promotzione in sardu

S'AIDO (Assòtziu Italianu pro sa Donatzione de Òrganos) de Cùglieri at pensadu de fàghere promotzione a sas atividades suas finas in sardu, publichende unu depliant bilìngue chi ispiegat comente si faghet a èssere donadores e pro ite est importante.
Su Grupu Comunale "Mario Fodde" de Cùglieri est nàschidu in su 2008 e tenet s'iscopu de sensibilizare sa gente informende·la cun propostas de tantos tipos: cunvegnos, istand informativos, presèntzia in sas iscolas, cuncursos e prèmios, manifestatziones isportivas e culturales.
S'idea de fàghere promotzione finas in sardu nos paret un'idea rivolutzionària, ca mustrat chi s'AIDO at cumpresu chi est prus fàtzile a tocare su coro de sa gente impreende sa limba de su territòriu de apartenèntzia.
Nois lis auguramus de andare a in antis e de sighire a traballare cun profetu pro custa initziativa de importu mannu.
Chie los cheret connòschere mègius si podet cullegare a su situ http://www.aidocuglieri.it o iscrìere a s'indiritzu aido.cuglieri@yahoo.it.
Iscàrriga su depliant (fronte e retro).
 

 

Interventu de prof. Contini in s'atopu fatu chenàbura passada in Santu Lussurzu

Chenàbura passada in Santu Lussurzu s'est fata sa presentada de su libru "Unità e variabilità fonetiche delle parlate sarde meridionali", un'istùdiu interessante meda fatu dae Maria G. Cossu subra de sas faeddadas meridionales de Sardigna.
S'atopu, coordinadu dae Anthony Muroni (diretore de "L'Unione Sarda") at bidu sa presèntzia de gente meda e de reladores de importu: Michel Contini (professore emèritu in s'Universidade de Grenoble), Nicolò Migheli (sotziòlogu), Giacomo Mameli (giornalista e iscritore).
Professor Contini, in manera particulare, at fatu un'interventu craru e argumentadu in contu de sa Limba Sarda Comuna, narende chi sa LSC no est contra a sos dialetos ma lis est cumplementare. At sutalineadu chi sa limba sarda est una ebbia, chi sa variabilidade interna est normale in totu sas limbas de su mundu e chi sa partzidura intre "Logudoresu" e  "Campidanesu" benit dae una visione betza de su sardu.
At postu in evidèntzia chi sa LSC est nàschida pro more de su traballu de una Cummissione de espertos e de sa voluntade de sa Giunta Soru, e chi no est "imbentada" ca b'at biddas chi faeddant una  variedade de sardu assimigiante a su 90% a sa norma seberada.
In finis, Contini at ispiegadu chi est normale chi una norma iscrita bèngiat megiorada in su tempus. At contadu chi s'Académie française tenet in intentu de megiorare finas sa limba frantzesa (chi puru tenet prus de 400 annos) ca s'est abbigiada chi b'at galu cosas chi cherent regulamentadas.
Un'atopu interessante a beru, cun paritzos argumentos de riflessione.


 

"Foras de giogu" - Pro retzire agiornamentos isportivos in tempus reale

Pro sos amantiosos de s'isport signalamus sa rubrica "Foras de giogu", unu progetu de "Diario Sportivo" (su situ prus importante de isport diletantìsticu sardu) chi faeddat in sardu de su mundu chi si movet a inghìriu de su fùbalu diletantìsticu.
Si bi podet agatare classìficas, calendàrios, resurtados de sos campionados sardos (dae sa segunda categoria a sa sèrie D) in tempus reale. E ancora: sas iscolas de fùbalu pro pitzinnos, sas seletziones giovaniles sardas, sos campionados pro amantiosos. B'at finas intervistas in sardu fatas dae su giornalista Antonello Lai.
Chie si cheret agiornadu in tempus reale podet iscarrigare sas aplicatziones pro iPad e iPhone.
Su progetu est finantziadu dae su Servìtziu Limba Sarda de sa Regione.

 

 

Videolina tenet su telegiornale in sardu

Dae unu pagu de tempus Videolina tenet su telegiornale in sardu. Si faghet in tres editziones de 5 minutos, una a sas duas e mesa (h 14,30), una a sas oto mancu chimbe (h 19,55) e s'ùrtima a mesanote (h 24,00).
Sa trasmissione est nàschida gràtzias a un'idea de Tore Cubeddu (autore, presentadore televisivu, operadore linguìsticu dae tantos annos) e a su finantziamentu de su Servìtziu Limba Sarda de sa Regione.
Sos condutores sunt Micheli Ladu e Ivo Mùrgia, su primu de Ollolai e su segundu de Pirri. Custu cheret nàrrere chi amus a intèndere sas novas una die in ollolaesu e una die in pirresu, e chie pensat de tènnere dificultade a las cumprèndere podet lèghere sa gràfica iscrita in Limba Sarda Comuna.
Augùrios a Cubeddu, Ladu e Mùrgia, e a nde fàghere meda, de custas trasmissiones!

 

 

Pregiudìtzios a nde cherides? Un'artìculu de Francesco Casula

Pregiudìtzios a nde cherides? Oe at essidu un'artìculu bellu meda de Francesco Casula (professore, giornalista e iscritore) e, sigomente ponet su cherbeddu a pensare, bos nde cherimus faeddare.
Casula faghet un'elencu de sos pregiudìtzios prus raighinados in sa conca de sos sardos, e nde los betat a terra cun argumentos craros e documentados.
Bos los iscriimus inoghe, invitende·bos a lèghere s'artìculu ca Casula ispiegat pro ite est chi non sunt beros. Duncas incomintzamus:
Pregiudìtziu nùmeru 1: "Su sardu est unu dialetu";
Pregiudìtziu nùmeru 2: "No esistit una limba sarda: bi nd'at una pro ogni bidda (e a bortas pro ogni bighinadu)";
Pregiudìtziu nùmeru 3: "Su sardu est limba arcàica meda, no est adata a faeddare de cosas modernas";
Pregiudìtziu nùmeru 4: "No lu faeddat prus niunu";
Pregiudìtziu nùmeru 5: "Non tenet literadura";
Pregiudìtziu nùmeru 6: "Non serbit a nudda".
Leghide·bos s'artìculu: nde pagat sa pena.
Leghe s'artìculu de Francesco Casula

 

 

"Sos de berrita". Est a nàrrere: pensamus a amparare su chi tenimus

Torrende a s'artìculu publicadu s'àtera die dae Mauro Maxia, cherimus andare prus a fundu in sa parte chi proponet solutziones pro nd'essire dae s'impasse causadu a sa polìtica linguìstica dae sas cuntierras eternas "istandard emmo / istandard nono".
Maxia ispiegat chi sas discussiones in contu de istandard fiant fortes meda giai dae sos Annos Setanta, e chi ant mantesu sa polìtica linguìstica firma e immòbile ispetantis chi una bona parte de sos chi su sardu lu faeddaiant (sos locutores antzianos) si nche moriant.
Duncas custas cuntierras no ant dadu mai resurtados pràticos e de seguru no sarvant de peruna manera una limba dae sa morte.
Maxia proponet una solutzione: pònnere sas chistiones cullegadas a sa limba sarda in binàrios parallelos, faghende andare prus in presse sa chistione (prus pretzisa) de sa trasmissione intergeneratzionale e de s'insegnamentu, e dende tempos de riflessione prus longos a sa chistione de s'istandard chi est unu de cussos argumentos chi partzint sos Sardos e nche tirant energias in polèmicas istùdigas ('sterili').
In sa chistione de comente imparare su sardu a sas generatziones noas, imbetzes, si podet agatare unidade finas cun sos chi sunt faghende gherra a sa limba cun s'iscùsia de sa forma gràfica.
Ca si nono, s'arriscu est chi "isetende sos de capellu si nch'andent sos de berrita" est a nàrrere chi, isetende su mègius in chistiones marginales, nde perdimus totu su  chi tenimus.

 

 

Semus iscriende s'istòria

In s'istòria sarda forsis non fiat capitada mai un'època che custa. Non passat die sena tènnere una nova cullegada a sa limba sarda: sa gente iscriet, faghet riflessiones, brigat, cuntierrat, manifestat ideas pro sarvare sas sortes de sa limba sarda.
Totu custu movimentu mustrat comente b'apat una cunditzione de "allarme" in sa gente, chi s'abbìgiat chi sa limba sarda si nch'est morende e proponet istrategias (giustas o isballiadas) pro la sarvare.
Novas bonas non nde mancat. Pro esempru, eris su Cussìgiu comunale de Cabuderra at aprovadu unu documentu (firmadu dae 7 cussigeris de majoria e de minoria) chi defensat sa Limba Sarda Comuna e chi pedit a su guvernu regionale una polìtica forte pro su bilinguismu (leghe sa nova).
Finas pro sos operadores paret chi b'apat novas. Chenàbura passada s'Istituto Bellieni at organizadu un'atopu in Tàtari e sunt essidas a campu chistiones importantes, pro esempru sa netzessidade de amparare sas figuras professionales cullegadas a sa limba sarda (operadores, mastros de iscola, editoria ispetzializada...) e de torrare su còmpitu suo a s'Osservatòriu regionale (leghe sa nova inoghe e inoghe).
Naramus chi in custos annos semus iscriende s'istòria. Unu cras chie l'at a lèghere nos at a giudicare pro sos resurtados, chi ant a èssere bonos si resurtamus a sarvare sa limba ponende a un'ala sos personalismos, e malos si pro tènnere sa resone "a istratzadura" amus a contribuire a nche l'interrare.

 

 

Polìtica linguìstica: un'intervista a Roberto Deriu

Sos chi traballamus in sa limba sarda ischimus cantu nos bisòngiat una lege ispetzìfica pro s'inserimentu de su sardu in sa vida de ogni die (amministratzione pùblica, iscola, universidade, mèdios massivos, etz.).
Eris Maurizio Sale at intervistadu a Roberto Deriu (Cussigeri regionale de su PD), e at fatu un'arresonu cun issu in argumentu de custa lege, chi pro su momentu no est prevìdida ca "sa dibata si nch'est tramudada dae s'àmbitu tècnicu a cussu polìticu"
Sa dificultade prus manna, narat Deriu, est chi cherende propònnere una lege pro custos argumentos s'arriscat chi nascant cuntierras de campanile. Est pro custu chi diat tocare a pònnere in òpera unu "Cunfrontu Tècnicu Mannu, chi agatet solutziones noas cunforma a cussas adotadas finas a como".
Deriu ponet in evidèntzia s'importàntzia chi at tentu sa creatzione de un'istandard gràficu pro iscrìere in sardu: "Est pro more de cussu issèberu, chi oe sa chistione linguìstica nch'est cròmpida a tema polìticu tzentrale!" narat, e evidèntziat chi in Regione "b'at atentzione meda subra sa chistione, ma non b'at disponibilidade de solutziones tècnicas chi potzant acuntentare sos disìgios de totus".
Tando, bidu chi sa situatzione est custa, nois isperamus chi su Cunfrontu Tècnicu ipotizadu dae Deriu no istentet a nàschere, pro isòrvere totu sos nodos chi sunt mantenende sa polìtica linguìstica presa ('legata') a una lòriga.
Tocat a nàrrere chi custa situatzione de impasse no la tenimus in Sardigna ebbia: in Friuli su Comitat 482 pro sos deretos linguìsticos at denuntziadu chi, si su Guvernu regionale non s'impignat in una rivolutzione culturale chi fatzat promotzione a sa limba, su Friuli arriscat de pèrdere finas s'autonomia.

 

Propostas de Mauro Maxia in contu de polìtica linguìstica e istandard

Propostas sàbias in contu de polìtica linguìstica non nde mancat. Oe nde signalamus una, chi nos paret articulada e bene fata meda, presentada dae Mauro Maxia, chi est professore a cuntratu in s'Universidade de Tàtari e istudiosu mannu de linguìstica e onomàstica.
Maxia, in s'artìculu "Limba, gerèntzia e insinniamentu inter traditzione e modernidade" (dae su libru Lingua e Società in Sardegna, in cursu de editzione), analizat e crarit paritzos puntos cullegados a sa polìtica linguìstica e a sa Limba Sarda Comuna.
Movende dae su puntu prus importante, chi est s'imparu de sa limba in famìllia (ca sena cussu b'at perìgulu de estintzione de abberu), passat a faeddare de s'isperimentatzione de s'istandard e de sos emendamentos chi diat tocare a fàghere.
Ispiegat chi sa Delìbera de aprovatzione de sa LSC previdit chi custa grafia podet "essere integrata, modificata ed arricchita con gli opportuni aggiustamenti", e chi finas su testu tècnicu (puntu 1.1) narat "Il carattere sperimentale delle norme proposte [...] lascia i più ampi margini a modifiche e integrazioni che potranno essere con il tempo elaborate e adottate".
Difatis, pro chi una limba siat a beru istandard (est a nàrrere 'bandera') si bi devent reconnòschere totu sos chi la faeddant, ca sa limba serbit pro comunicare e est fata de règulas cumpartzidas e atzetadas dae totus "de bonu gradu, no a fortza", e si b'at cosa chi no andat bene tocat a la megiorare, ca si nono si faghet "su giogu de chie non bolet chi su sardu torret a èssere sa limba natzionale de sa Sardigna".
Sa falta, narat Maxia, est chi finas a como est mancadu unu Comitadu Tècnicu Iscientìficu chi esseret dadu inditos craros in custa matèria, e sunt mancados finas sos Comitados locales pro s'Educatzione Linguìstica pro dare cussìgios pro s'insegnamentu in sas realidades locales. Pro custa mancàntzia, su Servìtziu Limba Sarda regionale s'at dèvidu carrigare in palas responsabilidades chi non fiant sas suas, retzende atacos chi non tocaiant a sa parte amministrativa ma a sa parte polìtica.
Maxia finit narende chi diat tocare de "dessignare istruturas, livellos e responsabilidades de is òrganos chi ant a dèpere pigare in manu sa gerèntzia de is polìticas e  de s'educatzione linguìstica" abbaidende finas a su chi ant fatu sas àteras minorias linguìsticas pro chi siant craras sas funtziones e sas responsabilidades de sa gerèntzia de sas chistiones linguìsticas.

 

Agiornamentos in contu de istandard

Semper cun s'isetu de nde bogare carrones in custa cuntierra "LSC emmo / LSC nono" e "Emendamus / No emendamus", oe publicamus duos artìculos essidos eris. Unu est de Diegu Corràine e s'àteru de Mauro Piredda.
S'artìculu de Corràine ispiegat comente, cherende istandardizare una limba, b'apat 3 possibilidades:
1) A tènnere una norma ùnica, seberada cun critèrios coerentes in intro de sos resurtados reales de sas paràulas latinas;
2) A tènnere dae 2 a 244 grafias locales (una pro ogni bidda o territòriu linguìsticu chi si cheret istandardizare);
3) A tènnere 1 grafia comuna (vàlida pro totu su sardu) + 344 grafias locales (una pro ogni bidda). In custa manera si diat tènnere una norma ùnica pro s'iscritura ufitziale, e ogni bidda diat tènnere sa "sub-norma" sua pro rapresentare s'identidade locale (Leghe s'artìculu) .
S'artìculu de Mauro Piredda analizat sas propostas de emendamentu fatas dae Roberto Bolognesi, e narat a sos fautores de sa norma dòpia ("campidanesu" vs "logudoresu") chi si manifestent cunforma a sos emendamentos e chi nàrgiant si, faghende sas modìficas a sa LSC, issos sunt dispostos a rinuntziare a sa norma dòpia (Leghe s'artìculu).

 

Limba Sarda Comuna - Carchi proposta de emendamentu

Pro non nos pèrdere in mesu de totu sas chistiones essidas a campu in custos meses in contu de istandard gràficu de sa limba sarda, faghimus unu pagu de sìntesi de sos ùrtimos artìculos publicados.
Eris Diegu Corràine at intervistadu a Micheli Còntini, linguista sardu 'trapiantadu' in Grenoble (in ue est istadu professore de Fonètica generale e romànica e de Geolinguìstica). Professor Còntini ispiegat chi sa Limba Sarda Comuna no est una variedade de sardu imbentada ma currispondet prus o mancu a su limbàgiu de Neoneli e de Samugheo. Ispiegat finas chi no est una limba faeddada, e chi nemos est obrigadu a l'impreare (leghe s'intervista).
Cuntestada, esaltada o vilipesa, sa Limba Sarda Comuna esistit dae 8 annos e at permìtidu a gente meda de s'improntare a iscrìere in sardu (bene o male chi siat).
Forsis est bènnida s'ora de la megiorare pro chi totu sos Sardos si bi connoscant, e finas pro evitare sa polverizatzione de sa limba sarda in milli dialetos bonos ebbia a faeddare de màndigos e a nàrrere barzelletas de Pierino.
Carchi proposta de emendamentu in Rete b'est giai. Una est cussa fata dae Roberto Bolognesi (leghe inoghe e inoghe), s'àtera l'at fata Alexandra Porcu (leghe inoghe).
Faghende pagas modìficas a s'istandard chi giai tenimus, mancari amus a evitare de intèndere torra a unu polìticu faeddende de "tres variantes de sa limba sarda" in un'ocasione ufitziale, comente at fatu Cristiano Erriu (Assessore a sos Entes Locales de sa Regione) concruende sos traballos de su Coordinamentu de sos Sìndigos de sas tzitades Metropolitanas (leghe sa nova).

 

Assemblea CSU de Santa Justa: ite at essidu a campu

Sàbadu passadu in Santa Justa s'est fata sa prima assemblea generale de su Coordinamentu pro su Sardu Ufitziale (CSU), nàschidu cun s'iscopu de fàghere vigilàntzia, informatzione e cunfrontu subra de sa polìtica linguìstica in Sardigna.
A s'atopu b'at partetzipadu gente meda acudida dae totu sa Sardigna, e unu de sos primos impignos leados est de mandare una delegatzione a faeddare cun su presidente Pìgliaru, s'assessora Firino e sas cummissiones Cultura e Autonomia pro pedire chi sa chistione de sa limba tèngiat s'atentzione chi mèritat dae su Guvernu regionale (bidu chi finas a como no est istada una prioridade).
Su perìgulu, difatis, est chi sa polìtica non diat cara peruna a sa polìtica linguìstica, cun s'iscùsia chi connoschet pagu s'argumentu. O peus puru: chi su Guvernu regionale, tenende informatziones isballiadas, fatzat sèberos chi nde podent betare a terra deghe annos de traballu sena pensare chi non b'at prus tempus de fraigare totu a nou.
Inteventos meda ant faeddadu de s'importàntzia de tènnere un'istandard pro pòdere atuare una polìtica linguìstica coerente, e paritzos ativistas ant faeddadu de sa netzessidade chi su Movimentu Linguìsticu s'impignet politicamente in manera prus crara.
Chie cheret aderire a su Coordinamentu lu podet fàghere imbiende una mail a s'indiritzu sardufitziale@gmail.com.

 

Intervista a "Maestra Verònica", chi imparat su sardu a sos pitzinnos de Trexenta, Gerrei e Parteolla

"Maestra" Verònica Serra tenet 30 annos, ogros risulanos e su disìgiu mannu de sarvare sa limba sarda imparende·la a sos pitzinnos minores, chi a dies de oe in domo no l'intendent prus.
Nàschida in Sant'Andria Frius, traballat dae 6 annos in sas iscolas de Trexenta, Gerrei e Parteolla cun una voluntade firma e tosturruda ("Tosturruda, forsis, est sa paràula chi mi rapresentat de prus" narat) chi non podet mancare de otènnere resurtados mannos.
Chie la cheret connòschere mègius podet lèghere s'intervista publicada dae su portale web "La Donna Sarda".
Pro ischire ite est "La Donna Sarda" cullega·ti a su situ o a sa pàgina Facebook issoro.

 

 

Imparamus a iscrìere cun Bitstrips

Mauro Piredda, operadore in s'Ufìtziu Limba Sarda de Meilogu (Boruta, Turalva, Tiesi) at tentu un'idea tropu curiosa pro ispiegare sas règulas de sa Limba Sarda Comuna a chie totu las cheret imparare: at fatu un'Avatar (est a nàrrere un'immàgine virtuale) cun s'aplicatzione Bitstrips, e lu ponet a ispiegare sas règulas de iscritura cun tauleddas fàtziles fàtziles.
Chie cheret las podet bìdere culleghende·si a sa pàgina Facebook de s'ULS Meilogu (cullega·ti dae inoghe).

 

 

Prima assemblea generale de su Coordinamentu pro su Sardu Ufitziale (CSU)

Su 14 de làmpadas (custu sàbadu) in Santa Justa a sas 5 de sero (h 17,00) s'at a fàghere sa prima assemblea generale de su CSU (Coordinamentu pro su Sardu Ufitziale).
S'atopu, intituladu "Sardigna 2014. Polìtica Linguìstica: Annu Zero?", est abertu a chie totu cheret partetzipare pro resonare de su benidore de sa limba sarda. Su Coordinamentu cheret printzipiare un'atzione de vigilàntzia, informatzione e cunfrontu, in sa timòria chi sa limba sarda non siat una prioridade pro su guvernu regionale.
Sos annos chi ant a bènnere ant a èssere annos istòricos, chi ant a decretare sa vida o sa morte de una limba cumpromìtida meda ma galu bia.
Su disìgiu est chi custu atopu siat un'ocasione de cunfrontu intre totu sos chi istimant sa limba e cherent traballare pro nde la pesare rea.
S'atopu est in su Tzentru Tzìvicu in pratza Othoca (a palas de su Comune).

 

"Bazi deretos, fìgios mios!" - Su contu de su càmbaru

Bene meda. Non s'at a nàrrere chi custas dies manchent sas novas de publicare.
Oe "Bilinguismu Democràticu" (unu comitadu de tzitadinos chi proponet chi sos Sardos sèberent s'iscritura de sa limba issoro cun unu referendum) at postu unu comunicadu in su situ suo. Si bi narat: "A noi interessa il bilinguismo perfetto. Noi vogliamo far vincere il bilinguismo. Noi vogliamo il sardo ufficiale!"
Paràulas santas, pro caridade (e chie no lu diat chèrrere?). Ma si unu cheret su bilinguismu perfetu e in sa pàgina printzipale de su situ suo ponet sos artìculos in italianu, ponet dudas in conca a sa gente. Sa prima est chi chie faghet propostas in contu de iscritura de una limba si diat dèvere nessi isfortzare de nd'aplicare una cale si siat.
Si nono est a fàghere che su càmbaru, chi a sos fìgios lis naraiat de andare deretos, e issu andaiat de rugradis...
Ah, a propòsitu: a nois s'idea de fàghere unu referendum pro detzìdere in cale limba iscrìere nos paret pagu praticàbile, ma giustamente ognunu tenet deretu a sas ideas suas (bonas o malas chi siant).
Leghe su comunicadu de "Bilinguismu Democràticu"

 

 

"Que pasa" in su mundu de sa limba?

Pro sos chi sunt navighende in su mare magnum de sos avolotos de sa limba sarda e cherent ischire novas, faghimus unu resumu  in presse in presse.
Duncas, sas novas de importu sunt custas:
1) Est nàschidu su "Coordinamentu pro su Sardu Ufitziale" (CSU), chi tenet s'intentu de traballare pro chi sa polìtica linguìstica non si firmet e sa limba sarda imbatet a sa co-ufitzialidade cun sa limba italiana. Su Coordinamentu est abertu a chie totu cheret aderire, bastat de mandare una mail a s'indiritzu sardufitziale@gmail.com o s'iscrìere a custa pàgina Facebook.
2) Oe at essidu duos artìculos (unu de Giuseppe Coròngiu e unu de Roberto Bolognesi) chi, movende dae positziones diversas e finas contràrias, narant però sa matessi cosa. Narant: est beru chi in su Movimentu Linguìsticu b'at cuntierra, ma custa cuntierra non devet èssere un'iscùsia pro chi sa polìtica si nde sàbunet sas manos de sa chistione de sa limba.
Nois puru la pensamus gasi. Est beru chi sa limba sarda pro sos polìticos est una "runza" in prus, ma lis est òbrigu a si la carrigare in palas su matessi.
Nde cherent betare a terra unu palatzu fraigadu, pro torrare a incomintzare su traballu dae sos fundamentos? Chi lu fatzant. Ma devent ischire chi sa gente no est tzega.


 

Don Paolo Secchi: Pro ite est chi apo dadu s'esàmene de Beni Culturali in sardu

Sos preìderos giòvanos tenent sas ideas craras, in contu de limba sarda. Est sa prima cosa chi benit a conca ascurtende sas paràulas de don Paolo Secchi, chi sa chida passada at dadu s'esàmene de Legislazione dei Beni Culturali in sardu.
Sindiesu, pagu prus de 40 annos, istudiante in Scienze dei Beni Culturali in Tàtari e amantiosu dae semper de sa limba sarda e de sas potentzialidades suas (at fatu una bella tesi intitulada "Lo statuto etico dei proverbi e il loro valore per la teologia morale" impreende sa Limba Sarda Comuna pro iscrìere sos ditzos), don Paolo in sa limba sarda bi creet de a beru: "Mi paret chi est bènnidu su tempus de li torrare dignidade acadèmica. - nos narat -  B'at unu muntone de gente chi faeddat de su sardu comente chi siat un'argumentu de istùdiu ma sena l'impreare a manera 'normale' pro veiculare argumentos iscientìficos. Deo imbetzes penso chi sa limba sarda, comente "bene culturale immateriale", si potzat sarvare ebbia pratichende·la.".
Sa fortuna est istada chi su disìgiu suo de normalidade apat agatadu una dotzente sensìbile a custos temas. Sa professoressa Giuliana Portas, difatis, los connoschet bene ca issa puru est impignada dae ora pro difèndere sa limba sua (su saligheresu). Duncas l'at dadu campu lìberu, faghende·lu interrogare dae unu professore sardòfonu.
Ite reatzione b'at istadu, in s'Universidade? "Sos collegas m'ant abbaidadu cun curiosidade: calicunu de issos faeddat in sardu ma non si diat atrivire mai in un'impresa che custa pro birgòngia, ca paret chi sa limba sarda chèrgiat mantesa bene cuada intro de domo, e non bogada a foras. Mi so intesu unu pagu unu fenòmenu de museu, custu emmo, ma potzo garantire chi custa aventura mia non finit inoghe."
Nois l'auguramus de sighire cun profetu in custu caminu, ca su fàghere suo dat unu signale craru chi sas Universidades sardas non podent ignorare.
Pro carchi informatzione in prus, leghe sa nova in catalanu

 

 

Die de pensamentos

Oe est die de pensamentos e de riflessione, bidu chi semus faghende a mannos e nos contamus prus sàbios.
Abbaidende in segus, bidimus cantu caminu at fatu sa polìtica linguìstica in custos ùrtimos deghe annos: su sardu est intradu in iscola (mancari dae sa giannighedda), in sos entes pùblicos, in Internèt, in televisione e ràdio; in sardu faghimus cunvegnos, laboratòrios, letziones; b'at grupos de discussione in Facebook in ue si faeddat in sardu ebbia.
De seguru in custos deghe annos est mudada sa "percetzione" chi tenet sa gente in contu de limba sarda e sunt crèschidas sas initziativas pro l'amparare.
Però... però, a dolu mannu nostru, sa gente chi faeddat in sardu est semper prus paga: b'at biddas in ue sas generatziones chi faeddant in italianu sunt giai tres.
Un'artìculu iscritu oe dae Dàriu Piga (dotzente de sardu in s'Universidade de Brno, Repùblica Ceca) ponet in evidèntzia, in mesu de àteras cosas, sas impressiones de sos istudiantes suos bènnidos a Sardigna cun su progetu "Erasmus". Unu de issos at naradu: "So duos meses inoghe e no apo galu intesu una paràula de sardu ne in s'Universidade e ne in foras".
Sa situatzione duncas no est bene posta.
Pensende a su cras, nos paret chi su perìgulu mannu siat chi, si si firmat sa polìtica linguìstica incaminada in custos annos, nd'ispàdrigat a terra totu su traballu fatu e pro sa limba sarda non b'at prus isetu de si sarvare, ca sa trasmissione in famìllia s'est firmada dae ora.
Una bona polìtica linguìstica, però, non si podet atuare sena un'istandard de iscritura, ca non faghet a amparare una limba mesu morta cun s'anarchia linguìstica.
De seguru custu istandard devet èssere condivisu (ca si bi devent reconnòschere totu sos Sardos) ma devet èssere finas ùnicu (pro non partzire sa Sardigna in duos). Eris finas Alexandra Porcu, chi est una de sos chi prus cuntestant sa Limba Sarda Comuna, in su blog suo ipotizat un'istandard ùnicu "nel quale si riconoscono anche i parlanti meridionali. Basterebbero delle aperture semplici... ed è fatto".
Duncas sighimus a isperare chi custos annos non siant sos chi nch'interrant una limba millenària che sa nostra, ma chi siant sos chi abarrant in sos libros de iscola comente sos annos "della svolta", sos annos chi ant sarvadu sa limba sarda dae una morte segura pro more de s'impignu de totu sos chi l'istimaiant.

 

Indipendèntzia pro sa tribù mia

"Sa lingua tua est su campidanesu, sa natziòni tua duncas est sa campidanesa". Issollòrios a nde cherides? Acollos. Los at iscritos custu mangianu Abdullah Luca de Martini, teorizende una "Natziòni Campidanesa".
Como isetamus chi sos Ogiastrinos teorizent sa Natzione issoro, e gasi sos Baroniesos, sos Maurreddinos, sos Montiferrinos, sos Pianalzesos e totu sos àteros.
A pustis amus a pedire s'indipendèntzia de su bighinadu meu, e amus a torrare a dividire sa Sardigna in tribù, comente in època nuràgica.
Ispetantis, chie cumandat sighit a rìere de nois e de totu custas gherras internas chi ponent unu Sardu contra a s'àteru e non nos faghent bìdere sos problemas beros de sa Sardigna.
Leghe s'artìculu de Abdullah Luca de Martini 
Leghe su cummentu de Diegu Corràine

 

 

"France', perchè non parli?"

"Nell'anno 2014 di nostra vita" nois, sos operadores de limba sarda, a pustis bidu chi sa Regione pro cavillos giurìdicos (o incumpetèntzia?) no est resurtada a si mantènnere su diretore de su Servìtziu Limba Sarda; a pustis intesu chi dinari pro sa limba sarda non bi nd'at (ca tocat a risparmiare) e però 223 milliones de èuros pro sas Universidades giai essint a pìgiu; a pustis isetadu chi Presidente e  Giunta s'esserent manifestados a manera crara in contu de limba sarda; a pustis bidu totu custu nois, sos operadores de limba sarda, comente Michelangelo cun sa màgine de Mosè, pedimus a su Presidente: "France', perchè non parli?".

 

 

"Già siamo a fiori!!!"

Oe in Consìgiu Regionale s'at a fàghere gherra manna, ca si faeddat de limba sarda e sos Consigeris devent istabilire si si podet rinnovare s'incàrrigu a Giuseppe Coròngiu, diretore de su Servìtziu.
Efisio Arbau eris, in unu post de Facebook, at iscritu "Intanto avanza lo scontro sulla lingua sarda e sul tentativo di distruggere oltre un decennio di buone prassi. Sarà scontro e anche sanguinolento, consiglio a molti di mettersi 'sos carzones'".
Ispetantis sa parte contrària sighit a acutzare sos ferros. Su Retore de Tàtari Attilio Mastino s'àtera die at  iscritu chi Coròngiu in su libru suo faeddat "con disprezzo e superiorità" de sos 377 limbàgios locales de Sardigna.
Deo però su libru l'apo lèghidu, s'italianu mi paret chi lu cumprendo e custu disprètziu pro sas variedades locales non bi l'apo bidu. Su libru narat ebbia chi sos limbàgios locales tenent bisòngiu de s'amparu de una limba iscrita, si non si nche cherent sighire a mòrrere.
No intramus in s'àtera chistione bogada a campu dae Mastino, sa chistione de su sardu divididu in logudoresu e campidanesu. Non b'intramus ca nde faeddat cun craresa professor Bolognesi in s'artìculu chi ponimus in fundu.
Però cherimus fàghere una pregunta: cale est su betzu chi, si li preguntades cale limba faeddat, bos rispondet "su logudoresu" o "su campidanesu"? Faghide sa prova. Totus bos ant a rispòndere "in casteddaju", "in nugoresu", "in bosincu", "in iscanesu", "in montrestinu" o forsis finas "in sardu".
Professores istimados, finas pro faeddare de limba sarda bi cheret onestade intelletuale, comente pro faeddare de totu sas àteras limbas de su mundu.

 

Gherras pùblicas e paghes privadas

Sa minoria sarda tenet deretu de èssere rapresentada in su Parlamentu europeu.
L'at naradu eris su Tribunale de Casteddu atzetende su ricursu de s'avocadu Felice Besostri, chi cuntestaiat su fatu chi sas ùnicas minorias ammìtidas a presentare sas listas sunt sas de limba frantzesa, tedesca e islovena. Totu sas àteras nche sunt fatas fora mancari sa lege 18/1979 nàrgiat chi sas minorias tenent deretu de èssere rapresentadas in su Parlamentu europeu.
Su Tribunale de Casteddu, duncas, at atzetadu su ricursu e como tocat a isetare su parre de sa Corte Costitutzionale.
Nos benit a conca custa riflessione: ma si a èssere minoria linguìstica nos dat carchi possibilidade in prus de èssere amparados, forsis diat èssere ora chi sos polìticos esserent abertu sos ogros e fatu passos importantes in custu sensu.
E forsis diat èssere ora chi finas sos Sardos esserent fatu carchi passu a in antis, contende sa limba issoro che limba, amparende·la suta sa manta de un'iscritura ùnica, gherrende totu paris pro si la mantènnere.
Nois sa fide in custu no la perdimus, ca semus seguros chi s'istima pro sa limba nostra est prus manna de sas gherras privadas.
Oe finas professor Bolognesi at postu sas armas in terra e at decraradu chi pro su bene de sa limba si ponet a una parte, bastat chi si fatzant sos emendamentos a sa Limba Sarda Comuna.
Nois isperamus chi siat su momentu bonu pro chi s'istandard gràficu siat modificadu pro fàghere intrare in parte a totu sos chi finas a oe si nde sunt intesos fora.
Leghe s'artìculu de Roberto Bolognesi

 

Sighide gasi

Custa gherra de sa limba sarda non cheret finire mai.
Baraunda ogni die, gente in favore de sa Limba Sarda Comuna, gente contrària chi li pregat sa morte. Chie cheret a l'emendare, chie non cheret, chie no ischit mancu issu su chi cheret ca oe narat abba e cras binu.
In mesu bi semus nois, sos operadores. Che santu Giuanne in sa festa.
Amus traballadu annos e annos pro nde pesare sa banca ruta de sa limba, pro li torrare su prestìgiu antigu. B'amus postu professionalidades e sentimentos (bortas meda finas dinari) cun s'isperu chi una limba mesu morta s'esseret pòdida torrare a bida cun traballu e sacrifìtziu, e massimamente cun s'amore chi li tenimus.
Como devimus abbaidare a sos babbos de sa polìtica linguìstica boghende·si·nde sa matza pari-pari peri sos blog, in una gherra de puntìllios chi nch'at a betare in sa chea totu su traballu fatu finas a como.
Sighide gasi. In s'ìnteri sa gente giai podet sighire a faeddare e a iscrìere in italianu.
 

 

Preguntade a nois

Custa gherra de sa limba sarda non cheret finire mai.
Baraunda ogni die, gente in favore de sa Limba Sarda Comuna, gente contrària chi li pregat sa morte. Chie cheret a l'emendare, chie non cheret, chie no ischit mancu issu su chi cheret ca oe narat abba e cras binu.
In mesu bi semus nois, sos operadores. Che santu Giuanne in sa festa.
Amus traballadu annos e annos pro nde pesare sa banca ruta de sa limba, pro li torrare su prestìgiu antigu. B'amus postu professionalidades e sentimentos (bortas meda finas dinari) cun s'isperu chi una limba mesu morta s'esseret pòdida torrare a bida cun traballu e sacrifìtziu, e massimamente cun s'amore chi li tenimus.
Como devimus abbaidare a sos babbos de sa polìtica linguìstica boghende·si·nde sa matza pari-pari peri sos blog, in una gherra de puntìllios chi nch'at a betare in sa chea totu su traballu fatu finas a como.
Sighide gasi. In s'ìnteri sa gente giai podet sighire a faeddare e a iscrìere in italianu.

 

Preguntade a nois.

Preguntade a nois operadores, si cherides ischire a ite serbit un'istandard de iscritura in limba sarda. Preguntade a nois chi l'impreamus ogni santa die: l'impreamus "netu" in blog e in documentos, e l'impreamus "contaminadu" in social network, posta eletrònica e sms, pro imbàtere a cantu prus gente podimus, pro comunicare novas e ideas, pro ingustare sos giòvanos a sa bellesa de sa limba sarda, pro lis fàghere a cumprèndere chi su sardu est limba che sas àteras.
Preguntade a nois, si cherides ischire cantu nos bisòngiat, a tènnere una norma pro iscrìere.
Totu custas cuntierras "istandard emmo, istandard nono", totu custu chircare su pilu in s'ou, totu custu chèrrere fraigare su mundu dae bella-nou, totu custu chèrrere diferentzialismos, sèberos imboligosos, anàlisis ispietadas, los faghet chie non tenet bisòngiu de una limba de impreare OE, una limba chi siat fàtzile a l'iscrìere, chi siat fàtzile a l'ammentare e a la cumprèndere. Lu faghet chie est trancuillu ca tantu tenet prontu s'istandard italianu de Manzoni.
Ma nois no. A nois non nos nd'importat nudda de sas gherras intestinas, non nos nd'importat de chie si nde cheret istratzare sa resone a mossu e nemmancu de chie si ochiet pro non nàrrere chi carchi resone la tenent sos àteros puru. A nois nos bisòngiat una limba pro iscrìere. Punto.
E duncas preguntade a nois, si cherides ischire a ite serbit un'istandard.

 

Orizontes noos: finit un'època e nde comintzat un'àtera

Eris sero in Aristanis s'est fata sa presentada de s'ùrtima versione de su Curretore Regionale Ortogràficu Sardu (CROS), chi est imbàtidu a 40.000 lemmas e chi dae oe at a èssere disponìbile finas in custu blog in versione agiornada (a manu dereta in artu).
Unu seranu de profetu, duncas, in ue amus bidu cantos passos a in antis at fatu sa polìtica linguìstica in custos annos, cantos resurtados at otentu, e finas cantas cosas b'at galu de fàghere.
In custos tempos de cambiamentos mannos, su disìgiu est de pòdere sighire a fraigare su benidore de sa limba paris cun sos amigos de semper e (pro ite nono?) finas cun àtere chi creet cantu de nois in sa limba sarda.
Eris in s'istèrrida de sos traballos Giuseppe Coròngiu (diretore de su Servìtziu Limba Sarda de sa Regione) at naradu chi su Movimentu Linguìsticu tenet sas ghennas abertas a totu sos chi nde cherent èssere parte e chi cherent traballare pro su benidore de sa limba sarda.
Fiat presente finas s'Assessora a sa Cultura, Claudia Firino, chi at promìtidu s'impignu suo pro chircare de cumprèndere mègius unu mundu chi pro issa est nou, e pro fàghere intrare su sardu in sas iscolas dae inoghe a pagu tempus.
Leghe s'interventu de Giuseppe Coròngiu 

 

Promissas

S'Assessore regionale a sa Cultura in sa cunferèntzia de presentada de Sa Die de sa Sardigna 2014 at fatu una promissa chi, si la mantenet, podet cambiare sas sortes de sa limba sarda.
Claudia Firino (Sel), difatis, at naradu chi "l'intenzione è dotarci di una norma per tutelare la scuola sarda e intervenire sull'insegnamento della lingua sarda. In questo settore c'è una potestà legislativa non sfruttata". E at agiuntu (giustamente) chi "problemi come il dimensionamento scolastico sarebbero stati già risolti", promitende "progettazione e programmazione" mancari b'apat unu "stallo dei finanziamenti".
Benit de nàrrere "Buca sua santa", si no esseret chi ischimus chi sa Corte Costitutzionale at impostu lìmites a sas Regiones, chi non podent legiferare in contu de istrutzione si no in intro de s'art. 4 de sa lege 482/1999.
Però una promissa est una promissa, e ogni promissa est dèpidu. Si s'Assessore l'at fata, at a agatare finas sa manera de la mantènnere. O a su nessi, nois l'isperamus.

 

Casteddu si cheret bilìngue. Una proposta de delìbera de su Comune

Bator cussigeris de majoria de sa Comuna de Casteddu (Lobina, Murgia, Marongiu e Dore) ant presentadu una proposta de delìbera pro fissare unos cantos "indirizzi relativi alla definizione di un piano del Comune per la tutela e la rigenerazione della lingua sarda".
Custa proposta cheret "promuovere e sostenere iniziative pubbliche in cui il sardo è utilizzato come lingua esclusiva o prevalente" e "incentivare l'uso del sardo nelle attività di impresa".
Una parte de sa polìtica forsis s'est abbigende chi sa Sardigna no la podimus cumprèndere si non faeddamus sa limba sua, comente bene at naradu Enrico Lobina (su primu chi at firmadu su documentu).
Duncas paret chi Casteddu si siat movende, in contu de polìtica linguìstica. Tocat a bìdere si sa cosa at a agatare de acordu finas a sos àteros.
E tocat a bìdere si sa Regione nd'at a essire dae su letargu linguìsticu in ue si nch'est paralizada dae cando Pigliaru nch'est pigadu a sa Presidèntzia.
Leghe sa proposta de delìbera e s'artìculu de Vito Biolchini.

 

 

"Colpi di scure e sensi di colpa" - Una recensione de Bolognesi a unu libru chi pistiddat

A pustis de unu mudìmene duradu carchi mese, Roberto Bolognesi torrat a iscrìere in su blog suo, e lu faghet cun paràulas de dòlima a pustis lèghidu su libru "Colpi di scure e sensi di colpa" de Fiorenzo Caterini (Carlo Delfino Editore, 2013).
Custu libru contat sa crònaca de comente sos padentes de Sardigna sunt istados ispogiados e derrutos, de comente sa Sardigna chi  connoschimus est sa pantasma de sa Sardigna de in antis de bènnere sos segantinos, e chi s'identidade chi amus connotu nois est un'identidade coloniale, mancu s'assimìgiu de su chi fiat sa terra nostra unu tempus e chi essit a campu finas in sas paràulas de Vincenzo Bacallar Sanna chi, a primos de su 1700, iscriiat chi in Sardigna "vi abbondano tutti i frutti della terra, in particolare cereali, vini, olive, arance e limoni, ma soprattutto vi è un'infinità di bestiame, specie bestie a corna, e quindi una quantità di formaggi, di lane, di pelli, di cui l'isola si serve per proprio uso e di cui fornisce anche una parte delle coste d'Italia. [...] Vi si cacciano animali d'ogni sorta. [...] E' così fertile nelle zone coltivate che non si trovano altrove frutti migliori di quelli prodotti dagli alberi e dalla terra di quest'isola, sia in qualità che in quantità. La natura delle acque che irrorano le campagne contribuisce a questa fertilità, poichè esse sono purissime. [...] Vi sono miniere d'oro, argento, ferro, piombo, zolfo." (V. Bacallar Sanna, La Sardaigne Paranymphe de la Paix, 1712-1714).
Duncas si podet cumprèndere sa dòlima de Bolognesi, e s'arrennegu suo contra a sos intelletuales sardos de cussu tempus (Grazia Deledda in primis), tzegos e mudos in dae in antis a unu secrestu epocale, a sa ruina de su mundu in ue viviant (su mundu de giajos nostros, chi nois no amus connotu e non nos podimus mancu immaginare).

 

 

Ma... a faghet a faeddare de isport in sardu?

Su 7 de abrile de su 2014 est una die chi marcat s'istòria de s'informatzione televisiva in Sardigna. Est in cussa data, difatis, chi est nàschida sa trasmissione "Videolina Isport", chi contat sas cosas prus de importu de su fine de chida isportivu.
"Beh - ais a nàrrere - e sa novidade cale est? De custas trasmissiones in televisione bi nd'at a fulliadura!"
Sa novidade est chi "Videolina Isport" est fata totu in limba sarda.
Sa trasmissione, curada dae Tore Cubeddu (operadore linguìsticu de esperièntzia manna) est realizada cun sa partetzipatzione de sa Regione Autònoma de Sardigna (L.R. 26/1997, art. 14) e si faghet ogni lunis a sas 3 de sero (h 15,00).
Ascurta s'intervista a Tore Cubeddu

 

"Chistiona su sardu!" - Teatrinos pro imparare a faeddare sa limba nostra

Ses unu pitzinnu chi cheret imparare a faeddare in sardu? O ses unu babbu chi lu cheret imparare a sos fìgios, agiudende.si cun sos mèdios tecnològicos de sa Rete? Su Servìtziu Regionale de sa Limba Sarda oe ti ponet a disponimentu unu situ pro abbaidare, ascurtare, provare a faeddare e a megiorare sa connoschèntzia de sa limba nostra.
Su situ si narat "Chistiona su sardu". Sunt 30 "teatrinos" de vida, interpretados dae ue unu grupu de pitzinnos e giòvanos (carchi tìtulu: "Pregontare e saludare", "Pedire iscusa", "Fàghere sos annos", "Pedire permissu", "Sa dispedida", etz.).
Lu cussigiamus a totu sos chi sunt interessados a imparare su sardu a sos giòvanos. Non si pagat nudda e chie cheret si podet cullegare finas dae inoghe.

 

"Didatichende" II annualidade

Su 30 de custu mese in s'universidade de Iscanu s'at a fàghere sa segunda annualidade de "Didatichende", die de formatzione pro maistros e professores.
Su cursu est pensadu pro dare a chie bi partètzipat sa possibilidade de isperimentare mètodos e tècnicas de didàtica in limba sarda.
S'atividade, ghiada dae sa dot.ssa Manuela Mereu (unu de sos mègius espertos de Sardigna in contu de didàtica de sa limba sarda) prevedit laboratòrios pràticos de didàtica pensados pro iscola materna, elementare, mèdia e superiore.
Chie est interessadu podet dare s'adesione cumpilende su mòdulu allegadu e imbiende·lu a su fax de su Comune de Iscanu (0785-32666) intro de sa una (h 13,00) de lunis 24/03/2014. Pro chistiones de organizatzione (sos postos sunt limitados) sas adesiones s'ant a atzetare in òrdine de arrivu.
Iscàrriga su mòdulu de adesione

 

 

Les jeux sont faits. Candidados e limba sarda

Pusticràs amus a votare, e tando est imbàtida s'ora de fàghere sìntesi de sas promissas fatas dae sos candidados in contu de limba sarda. Duncas:
- CAPPELLACCI: in sa Cunferèntzia regionale de Casteddusardu at promìtidu de mantènnere sos finantziamentos in favore de sa polìtica linguìstica, de punnare a sa co-ufitzialidade de sa limba sarda e de sustènnere s'istandard gràficu (leghe su comunicadu).
- DEVIAS: faghet una proposta bene articulada, in ue sos puntos fundantes sunt una lege regionale pro dare ufitzialidade a sa limba, s'imparu in iscola e programmas televisivos in sardu pro sos pitzinnos (leghe su programma).
- MURGIA: cheret sa parificatzione de sa cultura e de sa limba sarda, su reconnoschimentu internatzionale de su plurilinguismu sardu, e promitit de finantziare su pianu triennale de sa Regione (leghe su programma).
- PIGLIARU: faeddat de "bilinguismo reale" e de promotzione de sa limba sarda "nelle sue varianti linguistiche" (leghe su programma).
- PILI: nche cheret fàghere intrare sa limba sarda a s'iscola primària, cun cursos ispetzìficos (leghe su programma).
- SANNA: proponet de inserire sa limba sarda in sos primos annos de iscola de sos pitzinnos, est a nàrrere in s'iscola materna e in s'iscola de s'infàntzia (leghe su programma).
Un'ischeda sintètica de sos programmas de totu sos candidados l'at publicada "La Nuova Sardegna"  su 3 de freàrgiu, e la podides iscarrigare dae inoghe.
Eris in "Dentro la Notizia" (in Videolina) Antony Muroni at preguntadu a totus s'idea de polìtica linguìstica chi tenent. Podides iscarrigare sa trascritzione (fata dae Cristiano Becciu) dae inoghe. Chie si cheret abbaidare sos ùrtimos minutos de dibàtidu podet incarcare inoghe.
Bene. Les jeux sont faits. Como nos tocat a valutare e a detzìdere a chie cherimus dare s'oportunidade de nos guvernare pro sos annos chi ant a bènnere.

 

"Sentinella, quanto resta della notte?" - Osservende sa campagna eletorale

"La notte, udite, sta per finire, ma il giorno ancora non è arrivato" narat una cantzone de unu cantautore famosu.
Suta metàfora, lu naramus nois puru (operadores de su Movimentu Linguìsticu) in custu momentu de propaganda eletorale a pagas dies dae sas votatziones pro guvernare sa Regione sarda.
Su chi pro àtere est unu detàlliu, unu puntu marginale in sa vida de sos Sardos, pro nois est su crastu chi fundat sa domo chi cherimus fraigare pro fìgios nostros: ite pensant sos partidos de sa chistione de sa limba sarda?
Pagas dies a como amus publicadu sas promissas fatas in sa Cunferèntzia regionale dae su presidente Cappellacci (leghe s'artìculu), chi s'est impignadu in manera crara pro nche torrare su sardu a sa vida de ogni die.
Finas sa Manca Indipendentista aiat publicadu dae ora una proposta linguìstica bene articulada (lèghe·la inoghe).
Oe Omar Onnis (inditadu comente assessore a sa Cultura de Sardegna Possibile) at publicadu in Facebook un'istatus in ue narat in craru chi "at a tocare de afortziare sa polìtica linguìstica de sa Regione, est a nàrrere a bi pònnere dinare e a fàghere progetos bene ammanniados. Tocat de fàghere una riforma legislativa sèria puru [...] e donare a su sardu e a sas limbas de Sardigna una forma istandardizada reconnota e bene agollida. [...]Est pretzisu a donare logu e tempus a sas limbas nostras in s'iscola, in s'universidade, in sos mass-mèdia, in s'editoria, donande dinare ma cun controllos sèrios subra sos resurtados".
Custas paràulas torrant carchi risposta a sas perplessidades chi aìamus tentu in tantos, intendende sas paràulas de Michela Murgia in sa cunferèntzia-stampa fata gianteris in Bartzellona (leghe inoghe). Dae sas paràulas de Kelledda nos fiat pàrsidu chi sa chistione de sa limba pro issa fiat... comente si podet nàrrere? importante, emmo, pro caridade, ma non tantu cantu àteras chistiones e àteros problemas. Omar Onnis imbetzes est craru: "Segundu calicunu custu no est unu problema mannu. Nan·chi b'at cosa prus de importu de fàghere. E est beru chi de  cosas de importu bi nd'at medas e in medas àmbitos. Però no est onestu e nemmancu abistu negare chi sa chistione linguìstica tenzat un'importàntzia prus manna de sa chi si bidet. [...] At importàntzia manna in sa cunsèntzia chi amus de nois matessi, de s'istòria nostra, de su tempus benidore chi cherimus fraigare paris" (leghe totu s'artìculu).
'Il grande assente' in custu dibàtidu est Francesco Pigliaru. A primos de ghennàrgiu unu grupu de dirigentes de su PD l'aiat mandadu una lìtera aberta in "La Nuova Sardegna" (leghe·la inoghe) in ue li signalaiant unas cantas chistiones chi diant chèrrere afrontadas in contu de polìtica linguìstica: sa co-ufitzialidade de su sardu cun s'italianu, s'impreu veiculare in iscola, sa garantzia de finantziamentos bastantes, etz. Finas a como (e nch'at giai coladu oto dies) non s'at bidu risposta peruna.
Nois, comente sa sentinella de sa cantzone, sighimus a osservare in s'isetu chi s'arbèschida, pro sa limba sarda, arrivet de s'abberu.

 

 

Resurtados de sa Cunferèntzia Regionale de Casteddusardu

"Nois nche cherimus torrare su sardu a sa vida de ogni die. Cherimus faeddare e iscrìere in sardu, ca sas limbas de minoria si salvant ebbia si las contamus che limbas 'normales'. Pro custu nos impignamus a contare sa limba sarda che limba de sèrie A: devet tènnere reconnoschimentu e legitimatzione, e no in su setore culturale ebbia ma finas in àmbitos sotziales, istitutzionales e giurìdicos. Amus a torrare a investire in s'iscola, in sos ufìtzios linguìsticos, in sos mèdios massivos e in atividades artìsticas chi ant a impreare su sardu".
Custas sas paràulas de su Presidente de sa Regione Ugo Cappellacci in sa Cunferèntzia Regionale de sa Limba Sarda fata in Casteddusardu su 10 e s'11 de custu mese.
S'Assessore a sa Cultura Sergio Milia at ammentadu chi cun sa Giunta issoro sos finantziamentos pro sas polìticas linguìsticas sunt crèschidos de su 300 pro chentu, finas pro more de s'agiudu de su Consìgiu regionale.
Custa VIII editzione de sa Cunferèntzia Regionale, duncas, paret chi siat istada de profetu mannu. Cappellacci e Milia si sunt impignados a mantènnere sos finantziamentos in favore de sa polìtica linguìstica, a punnare a sa co-ufitzialidade de sa limba sarda e a sustènnere s'istandard gràficu (ca sena un'iscritura ùnica non bi podet àere polìtica linguìstica) amparende a su matessi tempus sos limbàgios locales.
Nois, in calidade de operadores linguìsticos, semus cuntentos de custas promissas e tenimus s'isetu chi finas sos àteros partidos chi ant a partetzipare a sa cumpetitzione eletorale si manifestent cantu primu in argumentu de limba sarda.

 

VIII Cunferèntzia Regionale de sa Limba Sarda

Partit cras 10 de ghennàrgiu 2014 in Casteddusardu (Castelsardo) sa de VIII Cunferèntzias Regionales de sa Limba Sarda.
Su tema est "Familias", acrònimu chi cheret nàrrere chi "sas Artes, sa Mùsica, s'Iscola, sa Literadura e sos Isportellos Agiudant su Sardu".
Sos traballos ant a comintzare cras sero a sas 3 e mesa (h 15,30) in sa sala cunferèntzias de su casteddu Dòria.
Ant a èssere presentes su Sìndigu, s'Assessore regionale Sergio Milia e su Presidente de sa Regione Ugo Cappellacci, e b'at a àere interventos de operadores linguìsticos, atores, cantadores e espertos musicales.
Sos traballos ant a sighire sàbadu 11 dae sas 9 e mesa (h 9,30) cun interventos de operadores, professores, iscritores e poetas.
S'Assessoradu regionale a sa Cultura, in custos annos, at investidu meda in sa limba sarda, cun s'idea chi s'identidade sarda passat dae in cue.
In una intervista chi l'at fatu Juvanna Tuffu in su mese de santandria, s'Assessore at naradu chi su bilinguismu est una sienda contra a sa crisi, e chi sa limba sarda "est un'investimentu: sunt resursas investidas pro sa crèschida culturale de sos sardos, pro ismanniare su sensu de identidade faghende crèschere s'autoistima e pro garantire a fìgios nostros un'elementu distintivu forte".
Non sunt paràulas ebbia, ca ocannu (pro sa prima borta in s'istòria) sa Regione at postu agiomai deghe milliones de èuros pro sa limba sarda. Isperamus chi sigant gasi.

 

SMIRG. E poi nant·chi non faghet

Pro torrare risposta a totu sos chi narant chi in sardu si podet faeddare ebbia de màndigos e de contos de foghile, oe bos contamus de SMIRG ("Sardinian Mediterranean Imaging Research Group"), un'Assòtziu de radiòlogos sardos chi, cherende pònnere in pare sas esperièntzias issoro e las cumpartzire cun àtere, at creadu unu situ de divulgatzione iscientìfica chi benit a èssere unu puntu de riferimentu importante in su panorama iscientìficu internatzionale.
Bastat de nàrrere chi, si chircades "Contrast Media" in Google, custu situ essit in sos primos chimbe resurtados in mesu de 113.000.000 (dicansi chentu e trèighi milliones).
Bene. Custu situ est iscritu in bator limbas: inglesu, SARDU, catalanu e italianu. In sardu puru, eja, ca cussos dotores radiòlogos pensant chi sa limba issoro balet cantu balent sas limbas angenas.
A unu de issos, Vincenzo Migaleddu (radiòlogu e membru de Isde Sardigna - Assòtziu "Medici per l'Ambiente") li preguntamus: "Ma beru est chi non faghet, a faeddare de meighina in sardu?". Nos rispondet: "Istereòtipos banales". E difatis in su situ de SMIRG si faeddat de infoprogrammas, de mèdios de cuntrastu, de diàgnosi ultrasonogràfica, non de macarrones de busa cun ghisau.
Ogni cosa, si podet fàghere. Bastat a bi crèere.
  

 

Su cane de s'ortulanu

"La Nuova Sardegna" at publicadu un'àteru artìculu chi non podimus fàghere a mancu de cummentare.
Faeddat de un'addòbiu organizadu in Tàtari dae su Rotary pro faeddare de s'identidade de sos Sardos. B'ant faeddadu intelletuales che a Giorgio Todde, Flavio Sòriga, Salvatore Mannuzzu e Giulio Angioni.
Dae sos interventos issoro nd'at essidu unu panorama de disisperu: narant chi sos Sardos non tenent prus identidade; chi non nde cherent, de identidade sarda, ca sos modellos issoro a dies de oe sunt furisteris; chi est mègius a abbaidare a cara a foras (Europa e mundu intreu) chi no a abbaidare a "su connotu".
Non nos est craru pro ite totu sos chi faeddant de identidade s'inserrant in sa cuntrapositzione "O Sardigna o Europa". Ma chie l'at naradu chi non si podent tènnere ambas cosas, chi non si podet tènnere "Sardigna E Europa"?
Flavio Sòriga narat chi sos giòvanos "gli occhi dell'identità non li hanno proprio mai avuti". Ma forsis no los tenent ca chie bi lis podiat abèrrere (e sos intelletuales che issu in primis) si nde sunt semper afutidos de imparare a sos giòvanos a si collocare in unu logu ('custu') e in un'istòria ('custa').
Nois amus bidu e semus bidende chi cando sos giòvanos cumprendet ite valore tenent su cuntestu e s'istòria issoro sunt sos primos a si nde fàghere paladinos.
Duncas de ite semus faeddende?
No at a èssere chi custos chi faeddant de sa morte de s'identidade in sos Sardos lu faghent pro dare s'assolutzione a sa morte de s'identidade issoro? Ca su cane de s'ortulanu puru faghet gasi: non nde màndigat issu e non cheret a nde mandigare sos àteros, de su chi b'at in s'ortu.

 

 

Galbani e s'ou de Colombo

Lis narant "uovo di Colombo", a sas ideas geniales chi agatant solutziones fàtziles a chistiones difìtziles.
Cun totu custas cuntierras in contu de limba e dialetos, pariat impossìbile chi sos limbàgios locales s'esserent pòdidos impreare in sos canales natzionales.
E imbètzes s'idea geniale est bènnida a Galbani, chi dae su 4 de santandria at bandidu su cuncursu "Sfida in dialetto", trasmìtidu in Rai Uno a sas 9 e deghe (h 21,10) in Carosello Reloaded.
Pro partetzipare non bi cheret nudda: bastat de èssere bonos a coghinare e de èssere bonos a faeddare ognunu in su limbàgiu suo.
Ogni chida si binchet una "Carta Acquisti" de 100 èuros, e su binchidore finale nd'at a otènnere una de 5.000,00 èuros.
Chie nde cheret ischire de prus podet incarcare inoghe.

 

 

Intelletuales de sa luna

Carchi borta, leghende sos artìculos in contu de limba sarda chi sunt essende custas dies in "La Nuova Sardegna", a unu li benit sa duda chi chie los iscriet bivat in sa luna.
Eris nd'at essidu duos, unu de Dino Manca e unu de Eugenia Tognotti, ambos duos professores de s'Universidade de Tàtari.
S'artìculu de professor Manca est curiosu, ca imbòligat filosofia e ermetismu pro nàrrere chi sos sardos o si cherent "cittadini del mondo, secondo una sorta di identità ipertrofica e astratto universalismo [che] risolva il rapporto con le proprie radici" o s'inserrant "nel resistenzialismo e nella chiusura ideologica e settaria". Làstima chi no apat contadu sos àteros sardos (sos prus) chi imbetzes si cherent sardos cun limba e cultura issoro, ma abertos a sa limba e a sa cultura de totu su mundu. Mah.
S'artìculu de sa professoressa Tognotti nos lassat a buca aberta e cun sa duda chi issa de sa situatzione linguìstica de Sardigna nd'iscat belle nudda. 
Lassamus a banda sa vena de ratzismu chi nd'essit a campu cando narat chi b'at limbas "artas" chi andant bene pro cumprèndere "le complessità del mondo", e àteras limbas chi sunt adatas ebbia a sa mùsica, su teatru e su folclore in generale, ma no a faeddare de fìsica, matemàtica o biologia (o meighina, agiunghimus nois).
Antzis, pro sa professoressa Tognotti "le lingue di quest'isola non sono state mai così in salute come chiunque può constatare. Si ritrovano nella musica sperimentale, nei lavori teatrali, nei film e nei romanzi che hanno attraversato il Tirreno (Soriga, Fois, ecc.). E c'è un 'parlare sardo', forse meticcio ma naturale, che risuona nei paesi e nel cuore popolare delle città". Ergo, nos paret chi su sensu de s'artìculu siat custu: ma non bos bastat s'italianu regionale (leghe italianu porcheddinu) chi nche tenimus in Sardigna? Mègius de cussu nde cherides? Ite bisòngiu tenides de faeddare ancora in sardu?
Andat bene chi ognunu tenet deretu de faeddare de su chi cheret, ma a bortas pro una mala essida est mègius una bona callada. "Non lo so se mi sono capito".

 

 

Publitzidades in sardu

A nois nos agradat sa limba sarda (s'est cumpresu, beru?) e totu su chi nde podet crèschere sa difusione in sa vida de ogni die.
Oe publicamus duas bellas initziativas fatas una dae sa Regione e una dae sa Provìntzia de Aristanis.
Sunt duos messàgios promotzionales pro fàghere torrare su sardu a limba 'normale' de sos Sardos mannos e piticos. Pro chi non siat prus limba de intro de domo ebbia, ma limba pro comunicare cun su mundu.
Podides abbaidare custas publitzidades incarchende inoghe (publitzidade fata dae sa Regione Sardigna) e inoghe (publitzidade fata dae sa Provìntzia de Aristanis).



Presentada libru "Il sardo. Una lingua normale" de Giuseppe Coròngiu

Eris, 29 de santandria, s'est fata sa prima presentada ufitziale de su libru "Il sardo. Una lingua normale" de Giuseppe Corongiu.
S'autore est forsis su primu militante de su Movimentu Linguìsticu chi est intradu in sas istitutziones e como est gherrende "dae intro" pro fàghere a manera chi su sardu torret a su chi est istadu in àteros tempos de s'istòria sua: una limba normale, chi andat bene pro faeddare de cale si siat cosa in cale si siat logu.
Pro imbàtere a in cue, custu libru bogat a campu sos iscameddos chi in sos ùrtimos 50 annos ant cunfinadu su sardu a livellu de limba familiare (cando andat bene...), a limba bona ebbia pro nàrrere barzelletas e frastimos.
Sa presentada l'ant fata, paris cun s'autore, Antony Muroni (diretore de s'Unione Sarda) e Vito Biolchini (giornalista).

 

"Il meglio è nemico del bene"

Mai comente in custos tempos amus bidu tantos intelletuales "sul piede di guerra", chie in favore chie contra a sa normalizatzione de sa limba sarda.
Pro nàrrere su chi est capitadu ista chida ebbia, incomintzamus cun Giulio Angioni (professore de s'Universidade de Casteddu) chi domìniga at iscritu in "La Nuova Sardegna" narende chi, fortzis, a chircare de salvare sa limba sarda est traballu pèrdidu, ca "l'italiano in Sardegna è già un italiano inconfondibile per pronuncia, lessico, sintassi e stile oggi anche letterario, che unifica linguisticamente tutti i sardi per la prima volta nell'ultimo millennio, rendendo meno urgente e non indispensabile l'ufficializzazione di una qualche forma di sardo". Dat finas una descritzione de sos militantes de sa limba sarda: "entusiasti più o meno pasticcioni, incapaci, profittatori, ignari o incuranti dei prezzi da pagare, dei tempi e modi e delle forze in campo" e (massimamente) fascistas.
A su chi si cumprendet dae s'artìculu de Angioni, non nde pagat sa pena de s'impignare tutelende sa limba sarda ca tantu "niente, e nemmeno le lingue durano per sempre, tanto meno quelle subalterne e dei piccoli popoli".
A sa chistione de s'italianu regionale faeddadu dae sos sardos bi rispondet Roberto Bolognesi narende: "L'italiano di Sardegna è talmente inconfondibile che, appunto, gli insegnanti della scuola italiana di Sardegna non lo confondono affatto con l'italiano e ne bocciano i parlanti e, soprattutto, gli scriventi. Non sarà questa l'unica causa, ma come mai in Sardegna si registra il record di dispersioni scolastiche?". Narat finas: "Parlare in italiano di Sardegna ti rende un italiano di serie C, come dimostrano i risultati scolastici dei ragazzi sardi. Ecco, il dilemma dei sardi oggi è tutto qui: essere sardi di serie A o italiani di serie C? La lingua ufficiale e standardizzata nello scritto serve a essere sardi di serie A."
Eris Diegu Corràine, semper in "La Nuova Sardegna", at publicadu un'artìculu chi rispondet a Angioni narende: "Suona sorprendente, fuori dalla storia, la difesa fatta propria da settori dell'intellettualità universitaria sarda, contro ogni normativizzazione e ufficializzazione del sardo. Tentano di convincerci che il malato, la lingua sarda, è meglio lasciarlo in balia di se stesso, piuttosto che curarlo. Finchè campa, bene, altrimenti, crepi. Sappiamo tutti che la logica del più forte "può" vincere, ma è l'invito ad arrenderci che colpisce e che noi rifiutiamo".
Oe Pierluigi Caria, istudiante de s'Universidade de Tàtari, faghet una bella riflessione subra de s'argumentu bogadu a campu dae Angioni, ponende in evidèntzia chi su dinare ispesu pro sa tutela de sa limba sarda no at a cumpensare mai "quanto è stato speso fino ad ora per una istruzione scolastica pensata con lo scopo di sradicare la lingua sarda e di imporre l'uso della lingua italiana, ottenendo il risultato di avere percentuali fra le più alte in Europa di abbandono scolastico e una percentuale fra le più basse di laureati e di diplomati".
Sa pregunta chi nos faghimus nois est custa: no at a èssere chi prof. Angioni, cun s'iscùsia de "considerare un valore il pluralismo linguistico ancora esistente in Sardegna, coltivandolo ciascuno come meglio può" (paràulas santas, pro caridade, chi nos agatant de acordu) cheret pònnere sa limba sarda in naftalina in s'isetu de unu tempus (non s'ischit cale) in ue essat a pìgiu una fòrmula màgica pro amparare a manera perfeta totu sos limbàgios de Sardigna? Pro cussu tempus, però, nois timimus chi su sardu nche siat ispèrdidu de su totu, e tando nos acuntentamus de traballare comente podimus pro l'amparare oe, creende chi, comente naraiant sos antigos, "Il meglio è nemico del bene".

 

Gherras, cuntierras e esempros virtuosos

A pustis de s'artìculu de Attilio Mastino, sighit su dibàtitu in contu de s'impreu de sa limba sarda e de s'istandardizatzione sua.
Oe "La Nuova Sardegna" pùblicat sos interventos de artistas, espertos e polìticos chi cummentant custa situatzione de "gherra frita" intre s'Universidade de Tàtari e su Servìtziu Limba Sarda de sa Regione.
Leghende sos cummentos, nos paret chi totu sos intervistados siant in favore de s'impreu fitianu de sa limba sarda. Sunt tantos sos chi cussìgiant a Regione e Universidade de pònnere sas armas in terra e de traballare paris pro imbàtere a unu resurtadu comune.
Interessantes meda sas paràulas de Michela Mùrgia (candidada a sa presidèntzia de sa Regione), chi narat: "Il 16 sarò  a Londra dove incontrerò Joan Campbel, esponente dello Scottish National Party. Farò il discorso in lingua sarda perchè per noi il sardo è già una lingua per parlare col mondo".
A bonu nostru si totu sos polìticos sardos esserent dadu custu esempru.

 

 

Bentos de bufera

Cada tantu, in contu de limba sarda, si pesant bentos de bufera chi paret chi nde chèrgiant ghetare a terra totu su traballu fatu finas a como, pro torrare a fraigare su mundu dae bellanou.
Est su chi est capitende in custas dies, chi sunt essende in sos giornales artìculos de cada genia contra a s'istandard gràficu regionale. S'ùrtimu est de eris e est un'atacu fatu dae Attilio Mastino (retore de s'Universidade de Tàtari) a su libru "Il sardo. Una lingua normale" de Giusepe Coròngiu (diretore de su Servìtziu Limba Sarda de sa Regione).
In s'artìculu si crìticant paritzas cosas de su libru, ma su chi nos interessat in custu momentu est sa parte in ue narat chi "La Limba Sarda Comuna nascerebbe solo a condizione di rinnegare quelle che Corongiu considera 'le 377 parlate isolane' ".
Nois su libru l'amus lèghidu, e non nos paret chi s'idea de s'autore siat custa.
Comente oramai ischint totus, in sa comunicatzione in limba sarda b'at àmbitos diferentes: pro si fàghere a cumprèndere dae totu sos Sardos b'at un'istandard gràficu comune (sa LSC, per l'appunto); pro chie cheret comunicare in àmbitos locales bi sunt sos limbàgios de ogni bidda; e pro sos prus pibincosos b'est s'alfabetu fonèticu internatzionale.
Niunu de nois, chi puru impreamus sa LSC in sos testos pùblicos, rinnegat su limbàgiu de bidda sua (bi diat mancare puru! nos paret su mègius de totus, su nostru...). Amus cumpresu però chi a tènnere una limba super partes, pro chie l'impreat ogni die, est mègius.
Chi poi custa limba non siat perfeta l'ischimus totus, e fortzis no li diat pèrdere una "revisione" de sas partes prus corriatas pro chi totus l'atzetent e si bi riconnoscant.
Ma a nche fulliare su pitzinnu paris cun s'abba bruta nos paret tropu, ca nois punnamus a chi su sardu siat de a beru una limba normale, de pòdere impreare finas in s'Universidade. Non nos paret birgòngia a faeddare de matemàtica, de fìsica, de linguìstica in sardu, e antzis tenimus s'isetu chi no istentent a bènnere cussos tempos chi narat Mastino, cando su Movimentu Linguìsticu at a pòdere traballare (in sardu e pro sa limba sarda) in paghe e cuncordu cun s'Universidade.


 

 CUBAS - Pro chi non ti nàrgiant prus "Mi pares istorchende"

Bos agradat su sardu ma tenides birgòngia a lu faeddare? Bos narant chi parides istorchende, chi est mègius si faeddades in italianu ca non bi seis bonos?
Est nàschidu su cursu sestadu pro bois: CUBAS (Cursu Base de Sardu), ammaniadu dae sa Regione Sardigna, chi s'at a fàghere siat in Casteddu e siat in Tàtari dae su mese de santandria a su mese de martzu 2014.
Su cursu est de 60 oras,  non si pagat nudda, e bi podent partetzipare istudiantes, mastros, giornalistas, cumponentes de assòtzios culturales chi tenent dae sos 18 a sos 55 annos e chi cherent lòmpere a unu livellu de connoschèntzia de base de sa limba sarda.
Pro partetzipare tocat a mandare su mòdulu in posta eletrònica a pi.limbasarda@regione.sardegna.it (pro Casteddu) o cbecciu@regione.sardegna.it (pro Tàtari) intro de su 31 de santugaine.
Pro informatziones si podet telefonare a sos nùmeros 070/606.4948 (dot. Micheli Ladu); 070/606.5067 (dot.res Giusepe Orrù e Giusepe Corronca); 079/208.8567 (dot.res Istèvene Ruiu e Juvanna Tuffu).



Sardigna ti lovvo

Ite romànticu unu reality-show in ue sos protagonistas (totu italianos) cherent imparare a faeddare in sardu!
No est fantascienza ma est su chi ant fatu in "Sweet Sardinia", unu reality in ue b'at 8 còpias chi inghiriant sa Sardigna in galeone, imparende a connòschere sos logos, sa cultura, sos màndigos sardos e finas su bene immateriale prus mannu chi nche tenimus: sa limba.
Una de sas provas chi ant afrontadu est istada de fàghere s'ispesa in su mercadu de Casteddu faeddende in sardu ebbia. Pro b'èssere bonos ant istudiadu sa limba nostra cun una professoressa esperta, Daniela Soru, chi lis at imparadu sas frases printzipales pro si fàghere a cumprèndere.
Chie cheret bìdere custa puntada podet incarcare inoghe.
Pro iscarrigare sa dispensa preparada dae sa professoressa Soru si podet incarcare inoghe.
Su reality si podet bìdere ogni die a sas 2 (h 14,00) e a sas 6 (h 18,00) in LA5, e sa giòbia a sas 9 (h 21,00).

 

 

Su vocabulàriu de Berlusconi

Emmo puru, ca Berlusconi si devet èssere istudiende sa limba sarda!
S'àtera die, a pustis de una riunione de fogu cun sos rapresentantes de sos grupos parlamentares de su Pdl, sos fotògrafos l'ant immortaladu cun unu vocabulàriu "Sardu-Italianu" a bratzada.
No est chi in sa campagna eletorale de sas regionales l'amus a intèndere faeddende in sardu?

 

In sos cuncursos de Casteddu ant a valutare sa connoschèntzia de su sardu?

Est de eris (25 de cabudanni) sa nova chi su Consìgiu Comunale de Casteddu at aprovadu sa motzione de inserimentu de sa limba sarda comente elementu de valutatzione in sos cuncursos fatos dae su Comune, lassende a su Sìndigu de valutare sas modalidades de comente lu fàghere.
Totu su Consìgiu (finas sos chi ant votadu contra) at riconnotu chi su bilinguismu cheret potentziadu.
Fortzis non podiant fàghere àteru, ca a dare una premialidade a chie connoschet su sardu cheret nàrrere a tutelare sas fortzas de traballu isulanas, e finas a creare una motivatzione pro chi sas famìllias torrent a imparare su sardu a sos fìgios.
Tertu, si custu cheret èssere de a beru unu momentu istòricu pro sa limba sarda e s'incomintzu de cosas noas, tocat de bi traballare bene pro fàghere a manera chi non siat un'isparada pre-eletorale ebbia.
Chie cheret aprofundire custa nova podet incarcare in sos link chi sighint:

 

Sas Dies de sa Limba Sarda 2013 - Calendàriu

Dae su 26 de cabudanni, Die Europea de sas Limbas, incomintzant in Aristanis sas Dies de sa Limba Sarda 2013, atividades de formatzione e riflessione in contu de limba sarda pensadas pro iscolas e Comunes e pro chie totu est interessadu a s'argumentu.
In manera particulare sos cursos de formatzione, fatos in collaboratzione cun s'Universidade de Casteddu e cun su Tzentru Servìtzios Culturales UNLA de Aristanis, ant a dare a chie nde tenet praghere sa possibilidade de imparare a iscrìere in sardu e de manigiare cun fatzilidade "Dischente", su primu cursu e-learning in limba sarda.
Sas letziones s'ant a fàghere in su mese de santugaine, in sas datas chi sighint:
Lunis 7 in Ardaule e Santa Justa;
Mèrcuris 9 in Crabas e Samugheo;
Giòbia 10 in Iscanu;
Lunis 14 in Marrùbiu e Santu Lussurzu;
Martis 15 in Baulau;
Mèrcuris 16 in Làconi;
Giòbia 17 in Uras e Bosa;
Lunis 21 in Abas.
In prus, su 10 de santugaine in Aristanis b'at a àere un'addòbiu formativu pro maistros de iscola e genitores chi cherent imparare su sardu a sos fìgios.
Iscàrriga sa locandina cun totu sas informatziones. 




Pregiudìtzios

Custu mangianu in "La Nuova Sardegna" at essidu un'intervista a Giuseppe Corongiu, diretore de su Servìtziu Limba Sarda de sa Regione.
Corongiu, chi dae pagos meses at publicadu su libru "Il sardo. Una lingua normale (Manuale per chi non ne sa nulla, non conosce la linguistica e vuole saperne di più o cambiare idea)" faeddat de sos pregiudìtzios chi sunt ligados dae semper a sa limba sarda.
Cussos pregiudìtzios chi la cherent diversa dae sas àteras limbas, antiga prus chi non sas àteras, frammentada prus chi non sas àteras, iscameddu pro s'imparu de limbas prus importantes.
Cun custa intervista Corongiu ispiegat pro ite totu custos pregiudìtzios non sunt beros, e pro ite su sardu puru tenet bisòngiu de un'istandard iscritu pro pòdere essire a cara arta in su mundu.
Chie cheret lèghere s'intervista podet incarcare inoghe.
Chie si cheret informare mègius subra de su libru podet lèghere sa recensione de Omar Onnis o cussa de Roberto Carta.

 

 

Unu paba chi saludat in sardu

Tzertu. S'at a nàrrere chi duas frases ghetadas gasi, pro "frorizare" un'arresonada, pagu valore tenent in s'àmbitu de sa tutela de sa limba sarda. Mancari las apat naradas unu paba, o unu pìscamu continentale, o unu presidente de Regione, o unu sìndigu de Casteddu.
At a èssere beru, ca un'arresonada intrea diat èssere àteruna cosa e diat tènnere prus valore...
Ma nois semus otimistas, e pensamus chi cussas duas frases sunt unu signale chi narat "Sa limba sarda esistis, e deo (paba, pìscamu, presidente de Regione, sìndigu) l'isco e lu chèrgio manifestare in custa manera". Si no l'esserent pensadu, non diant àere naradu in sardu mancu cussos duos faeddos.
Isperamus chi andende a in antis sa gente non s'acuntentet prus de intèndere duas frases ebbia, ma pretendat dae sos polìticos suos un'arresonada intrea in sa limba millenària de sa terra sarda.
Ascurta sos saludos de Cappellacci e Zedda.

 

 

A lis imparare su sardu faghet sos pitzinnos prus abbistos. Resurtados de sas cunferèntzias de su 4 e 5 de cabudanni

Su 4 e 5 de cabudanni Bosa e Iscanu ant tentu su praghere de retzire a unu de sos espertos de bilinguismu prus connotos a livellu europeu e internatzionale: sa professoressa Antonella Sorace de s'Universidade de Edimburgo.
S'initziativa fiat destinada in manera particulare a mamas e babbos de pitzinnos minores ma finas a maistros, pediatras e a chie totu est interessadu a chi sos pitzinnos istent bene.
Sa relata de sa prof. Sorace, difatis, nch'at ghetadu a terra unu de sos pregiudìtzios prus mannos chi at annuadu su sentidu de babbos e mamas dae sos Annos Sessanta a como: chi a imparare su sardu a sos pitzinnos fiat a lis fàghere dannu ca no lis faghiat imparare bene s'italianu. Pro custa resone generatziones intreas de Sardos sunt pesadas in italianu.
Dae sos ùrtimos istùdios de Linguìstica Acuisitzionale est essidu a campu, imbetzes, chi sos pitzinnos pesados in duas limbas sunt prus abbistos, cumprendent de prus, imparant a lèghere in antis e sunt prus bravos in iscola.
Sas cunferèntzias (su 4 in Bosa e su 5 in Iscanu) ant mustradu sos resurtados de custos istùdios e dadu sa possibilidade a sos partetzipantes de s'informare mègius faghende preguntas e interventos.
Su 5 a mangianu Iscanu at retzidu finas bona chedda de famìllias chi sunt giai aplichende su bilinguismu in domo. Ant partetzipadu famìllias iscanesas e furisteras, chi si sunt pòdidas cunfrontare intre issas e cun sa prof. Sorace, pro si crarire sas dudas e s'informare mègius subra de custu argumentu.
Est istada una die de profetu mannu, chi isperamus chi si potzat torrare a fàghere unu cras.
Totu sas atividades de "Bilinguismu Creschet" sunt istadas finantziadas dae sa Regione Sardigna e coordinadas dae s'Assòtziu Culturale Sa Bèrtula Antiga paris cun sa Sotziedade Cooperativa L'Altra Cultura.
Pro iscarrigare sas diapositivas de sa prof. Sorace incarcare inoghe.
Chie cheret connòschere mègius sos pregiudìtzios cullegados a s'imparu de sa limba sarda podet lèghere su libru Il sardo. Una lingua "normale" de Giuseppe Corongiu (màssimu sas pgg. 99-149).

 

"Bilinguismu Creschet" - Formatzione pro sos genitores de pitzinnos minores

Su 4 e su 5 de cabudanni sos Comunes de Bosa e de Iscanu ant a tènnere su praghere de ospitare a unu de sos espertos prus mannos in contu de bilinguismu infantile: sa dut.ssa Antonella Sorace, ordinària de Linguìstica Acuisitzionale in s'Universidade de Edimburgo.
Sa professoressa Sorace, connota in totu su mundu ca at fundadu su servìtziu de informatzione "Bilingualism Matters", pagu tempus a como at faeddadu de bilinguismu finas in "Superquark", ispieghende su profetu linguìsticu e cognitivu chi tenent sos pitzinnos pesados  in duas limbas .
Su progetu, intituladu "Bilinguismu Creschet", est finantziadu dae sa Regione e coordinadu dae s'Assòtziu Culturale Sa Bèrtula Antiga cun s'agiudu de sa Sotziedade Cooperativa L'Altra Cultura.
Oràrios de sos cunvegnos:
Bosa: 04/09/2013 h 18,30 in sa sala cunvegnos de sa biblioteca tzìvica (cunventu betzu de su Càrmine)
Iscanu: 05/09/2013 h 16, 30 in su teatru "Nonnu Mannu".
Chie totu est interessadu a s'argumentu est invitadu a partetzipare, màssimu sos genitores de pitzinnos minores, sos mastros e sos pediatras.
Abbàida su vìdeo de "Superquark" (chircare sa parte a 1 ora, 6 minutos e 35 segundos)
 

 

Su sentidu de sa limba

Comente amus naradu tantas bortas, est in sa limba chi essint a campu sos sentidos prus profundos de apartenèntzia a unu pòpulu e a una terra.
In sa cantzone intitulada "Sa limba sarda", Vinuccia Marras (poetessa iscanesa contemporànea) ponet in evidèntzia chi sa limba "est s'ànima profunda de sa zente" e chi "iscriet de unu pòpulu s'istòria / chi faghet de tantos unu solu".
Publicamus in fatu sa cantzone intrea:
Sa limba sarda
Ancora mi sonan’ in su coro,
Sas peraulas antigas, semper noas
de jaju e jaja, babbu e mamma mia,
curren’ da Barbagia a Logudoro,
sos chilcos po serrare cussas doas
de sa vida, cun dulche melodia,
e su faeddu issoro bellu e santu,
falat da laras che un’eternu cantu.
Cant’ est bellu su sonu istimadu,
cand’ attoppo unu sardu in terra anzena,
s’anima m’illebiat de ogni pena
e ammentos mi dat de su passadu.
Est coment’ a iscultare in su conchizu,
ch’intendes sa muida de su mare
e t’istringhet in coro unu disizu,
cudd’antigu pidinu de torrare…
Est sa oghe ‘e chie devet emigrare,
lassande sos mortos e sos bios,
est su cantu allegru de sos rios,
est sa musica eterna de su mare.
Est sa pasida dansa de sa frocca,
est s’elighe chi gherrat cun su entu,
est de su pastore su lamentu,
est su sonu de sa pedra e de sa rocca.
Est sa oghe aspra ‘e su cuncordu,
est s’antigu silenziu ‘e su nuraghe
est su cantu tristu de su corbu,
est su prant’ ‘e una terra chena paghe.
Sa limba est de su tempus sa memoria,
est s’anima profunda de sa zente,
ch’istringhe’ forte pius de una cadena,
est sa pura espressione de sa mente,
che sambene curret in sa vena
e iscriet de unu populu s’istoria,
chi faghet de tantos unu solu,
de tantas alas unu largu olu.

 

 

Iscuru a chie no ischit. Sas faddoncas de sas tzirculares ministeriales

Est essida eris sa nova chi paritzos Comunes sardos ant retzidu dae su Ministèriu de sas Infrastruturas una tzirculare chi narat chi sos cartellos istradales in sardu non si podent pònnere, o mègius chi si podent pònnere però "a sfondo marrone e di dimensioni ridotte" (est a nàrrere che cartellos turìsticos).
Faghet ispantu chi chie at iscritu cussa tzirculare non si siat informadu in antis de fàghere faddoncas, essende chi su DPR 345/2001, art. 9, comma 2 (regulamentu de atuatzione de sa L. 482/199 chi amparat sas limbas de minoria) ponet in craru chi "nel caso siano previsti segnali indicatori di località anche nella lingua ammessa a tutela, si applicano le normative del codice della strada, con pari dignità grafica delle due lingue".
Est craru chi una tzirculare non podet abrogare una lege (diat a èssere bella puru!) ma si istamus a sa fidada pagu bi cheret chi nos torrent a cumbìnchere chi su sardu no est una limba ma unu dialetu, chi non tenet su matessi valore de s'italianu e chi lu podimus impreare ebbia pro faeddare de màndigos e de mamutones.
Però podet èssere puru chi custu ùrtimu afrontu (chi benit a pustis de àteros) nos fatzat leare cussèntzia chi sos topònimos nostros cherent iscritos comente los naramus nois, non comente los istòrpiat àtere.

 

 

A chie emmo e a chie nono

A pustis de sa nova bella de su pitzinnu casteddaju chi at fatu s'esàmene de 3° mèdia in sardu, oe nde devimus dare una fea ca eris in Tortuelie (Tortolì) a una pitzoca l'ant proibida de faeddare in sardu in s'esàmene de maturidade.
Su contu est custu: Elisa Melis, originària de Talana e residente in Biddamanna, cheriat faeddare in sardu de s'istòria de Sardigna "proprio perchè a scuola in sardo non si parla mai! E' la mia lingua e mi piaceva provare ad interessare i professori sulle vicende della nostra terra. A parte le solite due paginette sui nuraghi, di noi sardi non si parla mai. Non esistiamo".
Sa presidente de cummissione l'at proibida de lu fàghere narende chi no la cumprendiat (mancari Elisa l'apat propostu de fàghere sa bortadura in italianu).
Intervistada dae Vito Biolchini, Elisa at ispiegadu sas motivatziones suas: "Parlare in sardo alla maturità per me aveva una valenza simbolica. Ci tenevo a raccontare la mia storia in sardo..."
In s'iscola de Tortuelie sa limba sarda no at tentu fortuna, ma sa cosa importante no est chi a Elisa s'istòria sua non bi l'ant fata nàrrere in sardu. Sa cosa importante est chi una giovanedda de 18 annos at pedidu de lu pòdere fàghere. E custu in antis de como non fiat capitadu MAI.
Leghe s'artìculu de Vito Biolchini.

 

 

S'istòria si repitit

Sas dies passadas amus publicadu sa nova chi chimbe Consigeris de su Comune de Casteddu aiant fatu sa proposta chi sa connoschèntzia de sa limba sarda esseret elementu de valutatzione in sos cuncursos e seletziones fatos dae su Comune.
Totus cuntentos che Pasca. In Internet sa nova at curtu a totu andare, manifestende isperas e disìgios de tanta gente chi pensat chi dae sa limba passant totu sos isetos de megioru de unu pòpulu.
A dolu mannu nostru, oe devimus dare una nova mala ca cussa proposta, passada in Consìgiu, at tentu s'opositzione de PD e de SEL chi ant faeddadu de "possibile discriminazione" a dannos de chie no est bonu a faeddare in sardu.
Professor Francesco Casula faghet una bella anàlisi de su chi est capitadu in un'artìculu publicadu oe in "Sardegna Quotidiano", chi ammentat chi no est sa prima borta chi si verìficant custas cosas: in su 1977 su segretàriu provintziale nuoresu de su PCI aiat fatu passare una circolare invitende sas setziones de su partidu a boicotare sa regorta de firmas pro su Bilinguismu, narende chi fiat "separatista e attentatrice all'Unità della Nazione".
Iscùsias non nde lis mancant, a chie cheret mantènnere su status quo.
Leghe s'artìculu


Carru andende, bia faghet

Su caminu pro imbàtere a su bilinguismu est longu e dificultosu, ma "carru andende, bia faghet".
Su 29 de custu mese b'at istadu un'àteru passu importante fatu dae unu grupu de Consigeris de su Comune de Casteddu (Lobina, Andreozzi, Secchi, Dore e Murgia).
Sa proposta issoro est chi sa connoschèntzia de sa limba sarda siat elementu de valutatzione in cuncursos e seletziones de su Comune de Casteddu. In sas chidas chi benint su Consìgiu comunale at a chistionare de custu provedimentu chi tenet s'iscopu de "compiere atti concreti che rimuovano l’attuale paradosso per cui la tutela della lingua sarda è garantita, formalmente, da numerosi provvedimenti normativi sardi, italiani e perfino europei, ma che non trovano applicazione in provvedimenti politici concreti a causa delle frequenti negligenze da parte dei politici".
Est importante meda chi sa polìtica si siat movende in custu sensu, ca dae sos atos polìticos cuncretos (che custu) incomintzat su caminu a cara a s'ufìtzialidade BERA de sa limba sarda.
Pariat chi in Casteddu sa limba sarda fiat morta, e imbetzes sunt essende a campu milli initziativas chi mustrant chi s'identidade sarda (comente sa de ogni pòpulu) passat in antis de totu dae sa limba.
Leghe sa nova cumpreta.



De su pitzinnu chi at dadu s'esàmene in sardu

Sa nova de su pitzinnu de Casteddu chi at dadu s'esàmene de 3° mèdia in sardu est inghiriende sa Sardigna  (chie no la connoschet la podet lèghere inoghe).
Totus cuntentos e pagados, totus ispantados, totus bantende a custu "Dàvide de su tempus nostru" chi at tentu s'ànimu de parare fronte a su costùmene chi finas a oe naraiat: in iscola si faeddat in italianu ebia (màssimu in cuntestos formales comente sos esàmenes).
Ma custa nova ponet a pensare, ca faghet bènnere a conca sos pitzinnos refudados dae un'iscola monolìtica chi poniat in ridìculu sos pitzinnos sardòfonos. Faghet bènnere a conca sos giòvanos de oe chi faeddant una limba ammesturada de sardu e de italianu chi no lis permitit de cumprèndere testos fàtziles iscritos in italianu istandard. Faghet bènnere a conca sos giòvanos chi lassant s'iscola sena la finire ca cussa iscola faeddat de unu mundu chi no est s'issoro.
"Pensate - narat professor Bolognesi in un'artìculu essidu custas dies - a cosa sarebbe la Sardegna se la selezione della classe dirigente (perchè è questo che fa la scuola) avvenisse sulla base della conoscenza della lingua e della cultura della nostra terra".
At a èssere pro cussu chi sa classe dirigente nostra si cheret italiana, non sarda.
Leghe s'artìculu de Bolognesi

 

CROS - Curretore Regionale Ortogràficu Sardu

Cherides iscrìere in sardu e timides de fàghere faddoncas? Pro bos (e nos) dare una manu de agiudu sa Regione at creadu e postu a disponimentu de totus su Curretore Regionale Ortogràficu Sardu (CROS).
Su programma, disponìbile in "Sardigna Cultura", faghet riferimentu a sas normas gràficas aprovadas dae sa Regione in su 2006, e b'at finas unu curretore ortogràficu de sas variedades traditzionales.
Su curretore si podet iscarrigare e impreare finas cando su computer no est cullegadu, pro mesu de sos programmas (gratùitos) OpenOffice e LibreOffice.
Si lu cherides impreare in lìnia, bos podides cullegare dae su link chi agatades in artu a manu destra.

 

 

Tenore de Aterue in Crabas - Unu vìdeo

Comente ischimus, su Tenore de Aterue su 29 de maju s'est esibidu in Crabas paris cun Sas Bator Colonnas de Iscanu e àteros artistas famados.
Oe nde torramus a faeddare ca amus agatadu un'artìculu interessante publicadu dae "L'Arborense" (giornale de sa Diòtzesi de Aristanis). Su giornalista faghet sa sìntesi de su seranu e ammentat sa presentada fata dae s'etnomusicòlogu Bustianu Pilosu, chi at naradu: "In sos annos colados, sa mùsica a nois nos l'at batida s'Amèrica. Oe s'est realizende un'eventu epocale, ca sa mùsica nostra at brincadu su mare e at incantadu a sos Americanos"
Su Tenore de Aterue (Douglas Paisley, Gideon Crevoshay, Avery Book e Carl Linich) custa mùsica l'at connota in su 2004 in Williamstown e nd'est abarradu ispantadu. Non nde cumprendiat sos mecanismos, però, e difatis  narant chi "Fiat comente unu mare de boghes sena comintzu nen fine".
A pustis de bator annos, pro more de unu vìdeo publicadu in Internet dae su Tenore de Bitti, sunt resurtados a cumprèndere su funtzionamentu de custa mùsica, e dae in cue est nàschida custa esperièntzia chi ocannu los at batidos a Sardigna.
Pro lèghere s'artìculu de "L'Arborense" e ascurtare su Tenore cantende incarcade inoghe.
Si agatades in Rete àteros vìdeos de custu cuntzertu de Crabas signalade·nos·los, pro los publicare.

 

L'italiano, e boh e basta

Dae tempus meda custu blog est publichende materiales didàticos pro imparare su sardu a sos pitzinnos minores.
Ais a nàrrere: "A ite lis serbit a imparare su sardu? Sa limba de su mundu de cras est s'inglesu". Beru, ma est beru puru chi s'inglesu l'imparat prus fàtzile chie faeddat duas limbas chi non chie nde connoschet una ebia.
Sa mègius cosa diat a èssere a los pesare bilìngues, a sos pitzinnos, e non cun su monolinguismu tzegu de  "l'italiano e boh e basta". E custu non pro chistiones identitàrias ebia, ma pro su profetu mannu chi tenent sos pitzinnos dae su connòschere duas limbas dae minores: ca sunt prus abbistos, ca sunt prus operativos, ca sunt prus atentzionados in sas atividades chi faghent, ca cumprendent mègius sas resones angenas. Ca in totu su mundu a ischire duas limbas est mègius chi no a nd'ischire una ebia.
S'Universidade de Edimburgo at aviadu unu progetu chi si narat "Bilingualism Matters" pro dare a chie totu nde cheret informatziones subra de su bilinguismu, bidu chi su prus de sa gente no ischit mancu ite est, su bilinguismu, o si l'ischit tenet ideas isballiadas.
Dae inoghe a pagos meses s'Isportellu linguìsticu at a aviare unu progetu intituladu "Bilinguismu Creschet" cun s'Universidade de Edimburgo, e at a ospitare sa professoressa Antonella Sorace (una de sas màssimas espertas de bilinguismu infantile) chi at a faeddare a sos genitores de sos istùdios suos, dende·lis cussìgios e sugerimentos.
Chie cheret informatziones in prus subra de su bilinguismu si podet cullegare a su situ "Bilingualism Matters".

 

"Ogni befe apo prantu"

"Ogni befe apo prantu", comente naraiat cuddu. O fortzis est mègius a faeddare de Nèmesi istòrica?
Comintzamus dae su comintzu: su Politècnicu de Milano cheriat fàghere sos master e sos dotorados suos in limba inglesa, comente si faghet in totu su mundu bidu chi sos testos tècnicos sunt belle totus in cussa limba.
150 professores ant presentadu ricursu ca ne issos nen sos istudentes sunt bonos a faeddare bene in inglesu, e su TAR lis at dadu resone narende chi s'òbrigu de sa limba inglesa non permitit "l'internazionalizzazione dell'Ateneo" (??? S'INGLESU NON PERMITIT S'INTERNATZIONALIZATZIONE ???).
Su TAR at naradu finas chi sa limba inglesa orientat sa didàtica "verso una particolare lingua e verso i valori culturali di cui quella lingua è portatrice" e chi càtigat "le libertà, costituzionalmente riconosciute, di cui sono portatori tanto i docenti, quanto gli studenti".
La domanda nasce spontanea: E cando sa limba italiana at fatu sa matessi cosa (si non peus) cun sa limba sarda? Cussu non fiat a catigare sa libertade de unu pòpulu de faeddare sa limba sua, bidu chi sa limba imposta dae foras (s'italianu) no la connoschiat niunu? Cussu non fiat a catigare sos valores culturales in ue si riconnoschiant sos Sardos e a nde lis impònnere àteros, creende una sotziedade alienada chi no est "nen bostra nen nostra"?
Su printzìpiu, si esistit, devet èssere che pare pro totus. O fortzis balet su printzìpiu de Orwell, e totu sas limbas sunt che pare ma calicuna "est prus che pare chi non sas àteras"?


 

 Partit su progetu "Bilinguismu Creschet"

Incomintzat oe in su comune de Gonnesa su progetu regionale "Bilinguismu Creschet", chi at a ispiegare a genitores e mastros sos vantàgios de pesare sos pitzinnos bilìngues.
Su progetu (chi dae inoghe a pagos meses s'at a fàghere finas in sos comunes de Pianalza e Montiferru otzidentale) est realizadu paris cun s'Universidade de Edimburgo chi dae paritzos annos est faghende istùdios cullegados su bilinguismu. Sa professoressa Antonella Sorace, in manera particulare, est connota in totu su mundu pro sos istùdios de Linguistica Acquisizionale. At a èssere issa a ispiegare a sos genitores su profetu mannu chi tenent sos pitzinnos pesados bilìngues.

Sos apuntamentos de custas dies, organizados dae s'assòtziu "Sa Bèrtula Antiga", ant a sighire custu calendàriu:
Comune
Die
Ora
Logu
Gonnesa
Lunis 20 de maju 2013
h 16,00
Sala de cunvegnos “S’Ulivàriu”
Sàrdara
Martis 21 de maju 2013
h 17,00
Iscola mèdia (carrera Calàbria)
Vallermosa
Mèrcuris 22 de maju 2013
h 9,00
Palestra comunale
Pro nd'ischire de prus

 

 

Prèmiu literàriu natzionale "Salva la tua lingua locale"

Una nova interessante meda pro iscritores e poetes in limba sarda.
Sa UNPLI (Unione Natzionale Pro Loco de Itàlia) e Legautonomie Lazio, paris cun su Tzentru de documentatzione "Vincenzo Scarpellino" e cun su Tzentru Internatzionale "Eugenio Montale" bandint su Prèmiu literàriu "Salva la tua lingua locale".
Su Prèmiu, abertu a chie iscriet in una de sas limbas locales de Itàlia, s'artìculat in 3 setziones:
- Setzione A -  Poesia inèdita
- Setzione B - "C'era una volta..." (contos inèditos)
- Setzione C - Libros de poesia o prosa èditos a pustis de s'1 de ghennàrgiu 2010.
Pro partetzipare NON SI PAGAT NUDDA.
Sos prèmios sunt in dinari, riconnoschimentos e mentziones de onore, e b'at finas unu prèmiu ispetziale pro autores de artìculos o servìtzios àudio-vìdeo chi faeddant de sas traditziones locales.
Chie cheret partetzipare devet mandare totu intro de su 31 de trìulas de su 2013.

 

Faeddant de nois

Sa redatzione de su situ "Limbas & Natziones" nos at intervistadu pro ischire novas de su traballu chi semus faghende comente Ufìtziu de sa Limba Sarda.
Chie cheret podet lèghere s'intervista incarchende inoghe.

  

 

Consìgios de sos Carabineris a sos betzos

Sa Legione Carabineris de Casteddu at aprontadu unu Vademecum pro agiudare a sos betzos a non nche rùere in sas trampas de sos malintentzionados.
In deghe consìgios fàtziles sos Carabineris ispiegant chi a dies de oe est mègius a no abèrrere ghenna a gente chi non si connoschet (mancu cando si presentat che funtzionàriu pùblicu), de no andare solos ne a sa Banca, ne a sa Posta ne a butega, de no abèrrere a chie pedit limùsina e àteros cussìgios chi podent agiudare a salvare portafòlliu e vida.
S'Ufìtziu Limba Sarda at bortadu custu documentu in sardu e chie cheret lu podet iscarrigare e impreare.
Iscàrriga su Vademecum

 

 

"Diariu Sardu" de Ràdio Planàrgia

Radio Planàrgia faeddat in sardu.
Sa ràdio istòrica de Bosa, nàschida in su 1979 comente emitente religiosa e arrivada in custos 35 annos a si fàghere connòschere e apretziare in totu sa Sardigna, no at isetadu a li nàrrere "marranu" pro incomintzare a faeddare in sardu.
Dae ocannu passadu at aviadu sa trasmissione "Diariu Sardu", curada dae Mariu Antiogu Sanna e realizada cun su contributu regionale de sa Lege 26/1997. Programma de informatzione, atualidade, cultura e mùsica in limba sarda, mustrat chi sos mèdios massivos podent faeddare in sardu de cale si siat cosa.
Sa ràdio trasmitit in custas frecuèntzias:
98.750, 101.00, 103.00, 103.850 Mhz (pro Bosa e Planàrgia)
89.600 Mhz (pro Aristanis e Campidanu de Mesu)
92.400 Mhz (pro Thiesi)
Chie cheret la podet ascurtare finas in Internet  culleghende.si a su situ www.radioplanargia.net/.
Su programma "Diariu Sardu" b'est ogni die (lunis-chenàbura) dae sas 19,05 a sas 20,05 e, cherende, si nde podet lèghere sa sìntesi in su blog http://diariusardu.myblog.it/.

 

 

"Gherradores" pro liberare sa Sardigna

Cherides proare a gherrare pro liberare sa Sardigna dae sos invasores romanos? Dae oe lu podides fàghere a manera virtuale, gioghende a su giogu "Gherradores" aparitzadu dae Domus de Janas cun su dinari de sa lege regionale 26/1997.
Su giogu est belligheddu a beru: in antis de incomintzare tocat a si seberare un'avatar de riferimentu intre Babbai (cun 4 ogros e 4 bratzos), Bàrdia (gherradora maghiàrgia) e Shardan (chi gherrat cun ispada e cun arcu).
A pustis de custu, s'incomintzat a gherrare a corfos de preguntas. Su giogu acabat cando si conchistat sa fortilesa romana (o cando sos invasores bos nch'isperdent sas trupas...).
Divertide·bos!
Bae a su giogu

 

 

S'amore in limba sarda

8 de martzu. Riflessione pro sa festa de sas fèminas.
Chie l'at naradu chi pro èssere "fine" una fèmina non devet faeddare in sardu? Cale ligàmene nos at trobeidu, faghinde.nos pensare chi faeddende in sardu fìamus "grezze"?
Fortzis est ora de nos liberare dae custu pregiudìtziu e dae sos modellos televisivos chi nos faghent pensare chi su sardu andat bene ebia pro faeddare de "tràilas" e de "sementosas" ma non pro  carignare sos pitzinnos o pro faeddare de amore cun s'amoradu.
Professor Roberto Bolognesi narat "I modelli di corteggiamento a cui siamo normalmente esposti sono costituiti dalla produzione di autori più o meno specializzati di canzoni, film, libri, programmi televisivi in cui si rappresentano i rapporti privati tra un uomo e una donna. Nella società sarda attuale, questi modelli sono in italiano e monopolio dell’industria culturale italiana, mentre nella società tradizionale i modelli erano forniti, per esempio, dai mutos e mutetus che praticamente tutti conoscevano e cantavano. Spariti dalla vita reale quei modelli, ai giovani sardi non rimane che adattarsi ai modelli proposti dall’industria italiana della rappresentazione dei sentimenti, e lo fanno, ovviamente, in italiano." (leghe totu)
Ma in tempus passadu sos amores naschiant su matessi, e sos poetes nos ant lassadu poesias de amore meravigliosas (pro es. custa de padre Luca Cubeddu cantada dae su coro Ortobene).
Duncas no est beru, chi s'amore non si podet nàrrere in sardu.
Fèminas, est ora de truncare sas cadenas.

 

 

7 reguleddas pro "animare" su sardu

Pro chie diat chèrrere faeddare in sardu ma li paret cosa tropu dificultosa, professor Diegu Corràine at aprontadu 7 reguleddas fàtziles fàtziles a manera chi ognunu potzat fàghere sa parte sua pro torrare a afortigare sa limba nostra.
Si podet provare a las aplicare totus, o si nde podet aplicare una pro borta comente mègius agradat.
Semus seguros chi dae s'impignu de ognunu nde podent nàschere resurtados mannos pro totus.


Tempos noos pro sa limba sarda

S'assessore regionale a s'Istrutzione Pùblica, Sergio Milia, at fatu una proposta ch'at a abarrare in sos annales de s'istòria de sa limba sarda.
In una lìtera mandada a su Presidente Ugo Cappellacci e a s'assessore Giorgio La Spisa, Milia pedit una sèrie de normas "ispeciales" pro sa limba sarda, e pedit finas chi s'istàntziet unu millèsimu de su bilàntziu regionale (7-8 milliones de èuros) pro la salvaguardare.
Cun unu passu che custu, sa polìtica de sa Regione in argumentu de limba sarda diat passare dae "simbòlica" a "cuncreta", e si diat pòdere comintzare una polìtica sèria de promotzione, divulgatzione, tradutzione e formatzione linguìstica.
Sos chi traballant in custu setore unu provedimentu che custu l'isetant dae tempus meda e, si si b'arrivat de a beru, ant a comintzare tempos noos pro sa limba sarda e pro sa Sardigna.
Leghe sa nova cumpleta in su situ de sa Regione 



Consìgios pro iscrìere bene

Pro chie cheret comintzare a manigiare s'iscritura de su sardu, est ùtile meda unu blog chi dat cussìgios e ispiegatziones de ortografia, grammàtica, lèssicu e àtera cosa meda in argumentu de limba sarda.
Chie cheret podet finas pedire informatziones a su moderadore (prof. Diegu Corràine) iscriende a limbasardacomuna@gmail.com.



"Dischente" - Unu cursu de sardu online

Eris in Aristanis s'est fata sa presentada de "Dischente", su primu cursu e-learning de limba sarda.
Custu cursu, fatu pro chie cheret connòschere mègius su sardu e imparare a l'iscrìere, est istruturadu in mòdulos e dat sa possibilidade de sighire sas letziones dae domo cun comodidade.
Chie cheret bìdere comente funtzionat si podet cullegare a custu link (in ue b'at una pàgina de prova), inserire su nùmene utente "GUEST" e sa password "123456", e a pustis clicare subra su tastu "INTRA" in sa pàgina printzipale. Si l'agradat e cheret fàghere totu su cursu, si devet registrare in custa pàgina pro tènnere s'intrada cumpleta.
Est disponìbile finas su libru (in 6 volumeddos). Chie lu cheret devet cumpilare su mòdulu ch'est in sa matessi pàgina e lu mandare a zago@dischente.or.it.


Sinnalètica interna bilingue

Essende chi in sa Cunferèntzia Regionale de Azos est essida a campu s'esigèntzia de tènnere sinnalètica interna bilìngue de pònnere in ufìtzios e iscolas, s'Ufìtziu Limba Sarda ponet a cumone sa sua, a manera chi chie nde tenet praghere si nde la potzat iscarrigare e la potzat impreare in su logu in ue traballat.
Si podet iscarrigare dae sos link chi sighint:

Dispensas cursu de formatzione

Sos materiales formativos de su cursu "In sardu est prus bellu" (fatu ocannu in sos Comunes de Iscanu e Bosa) si podent iscarrigare dae sos link chi sighint:
Formatzione e tutela de sas limbas minoritàrias
S'italianu regionale de Sardigna
Laboratòriu de iscritura 



 "Come dite voi a Milano pentola a pressione?"

Sàbadu 1 e domìniga 2 de Nadale in Azos (Aggius) s'est fata sa de VII Cunferèntzias Regionales de sa Limba Sarda.
Nudda de nou in custu, si non chi Vito Biolchini at iscritu un'artìculu interessante meda in su blog suo, narende cantu est abarradu ispantadu de su fatu chi "Tutti coloro che intervenivano (da Benetutti, Sant’Anna Arresi, Oliena, Ozieri, San Gavino, Macomer, Lanusei, Desulo, Cagliari, Lodè, Laconi…) parlavano il “loro” sardo e tutti gli altri capivano! Incredibile! Senza bisogno di traduzioni".
Biolchini ponet in evidèntzia unu cuntzetu chi sos antigos nostros connoschiant bene ma nois amus ismentigadu: sa limba sarda est una ebia, no est beru chi non nos cumprendimus a pare si la faeddamus.

 "Bilinguismu Creschet" - Unu progetu pro genitores e mastros

Martis 27 de santandria a sas 10 e mesa de mangianu in sa Biblioteca Regionale de Casteddu (Viale Trieste n° 137) s'at a presentare su progetu "Bilinguismu Creschet".
Si tratat de una sèrie de initziativas, promòvidas dae sa Regiona Sardigna paris cun s'Universidade de Edimburgo, pro sensibilizare a sos vantàgios de su bilinguismu in sos pitzinnos.
Est unu momentu de aprofondimentu e de cunfrontu importante pro mastros e genitores in manera particulare, ca mustrat sos vantàgios mannos chi si tenent pesende sos fìgios in duas limbas.

Sàbadu 17/11/2013 - Una die de riflessione pro  sa limba sarda

Sàbadu 17 de santandria est una die de riflessione importante pro sa limba sarda.
A mangianu (dae sas 10) in Barùmini b'at a èssere su cunvegnu intituladu "Movimentu e polìtica linguìstica in Sardigna", ch'at a resonare de su chi s'est fatu in custos annos e de ite si podet fàghere dae como in dae in antis.
A sero (dae sas 4) in Aristanis b'at a èssere su cunvegnu intituladu "Faghimus s'iscola sarda", ch'at a tratare sos temas dìligos de s'istrutzione in sardu.



Sa campanedda

S'assessore regionale de s'Istrutzione Pùblica, Sergio Milia, at mandadu una lìtera a sos parlamentares sardos pro propònnere una sèrie de emendamentos a su Disignu de Lege de ratìfica de sa "Carta Europea de sas Limbas".

Su testu aprovadu pagos meses como, difatis, tratat su sardu che limba de sèrie B, istabilende livellos de protetzione alta pro sas minorias tedesca, islovena, frantzesa e ladina, e livellos bassos pro àteras limbas riconnotas (che su sardu).

S'assessore pedit un'interventu coordinadu de sos parlamentares sardos, essende chi finas a como s'ùnicu chi s'est mòvidu est su Deputadu Antonello Soro. De totu sos àteros pro como non si nd'ischit nudda.

Isperamus chi sa campanedda sonada dae s'assessore Milia nde los ischidet dae custu sonnu istitutzionale.

Leghe s'artìculu iscritu dae Sarvadore Serra

 

 

Si ognunu de nois

Si ognunu de nois.
Non "sos àteros", non "sos istudiados", non "sos pesados in sardu", non "sos chi tenent tempus e gana", non "sos chi tenent atza". Ognunu de nois.
Si OGNUNU DE NOIS esseret detzìdidu dae oe a cras de faeddare in sardu cun totus e sena timòria, in un'annu ebia su sardu diat torrare limba normale de sa terra nostra.
Lu narat Roberto Bolognesi in s'ùrtimu artìculu suo: "Si donnia die, custas 532 persones [chi leghent su blog meu] si ponent a faeddare in sardu cun 10 persones disconnotas, arribbamus a 5.320 interatziones in sardu a sa die. [...] In un’annu su sardu podet esser torra una limba normale."
Ite nos frenat, de faeddare in sardu a conca alta cun totu sos chi atopamus in carrera? Ite timimus?
Oramai finas sos mèdios de informatzione sunt cumprendende chi su mundu est cambiadu, chi su prus de sos Sardos cherent su bilinguismu e lu pedint a boghe crara.
Bastat unu pagu de ànimu in prus.

Rispostas a s'artìculu de Giovanardi

A pustis essidu a campu s'artìculu de prof. Giovanardi chi narat chi non b'at importu de imparare su sardu a sos pitzinnos de iscola, gente meda at cummentadu in su situ "tafter.it".
Chie cheret lèghere sos cummentos podet incarcare inoghe.



Cosa, lis dolet?

Curiosa, custa cosa.
No est de custas dies, ma nois chi traballamus cun sa limba sarda l'amus iscopridu como.
In su mese de trìulas, in su situ "tafter.it", at essidu un'artìculu de unu professore de s'Universidade de "Roma Tre" chi si narat Claudio Giovanardi. Custu professor Giovanardi faeddat de s'insegnamentu de sos "dialetos"  in iscola, narende chi est contràriu ca est un'ispesa "non dico inutile, ma quanto meno superflua".
In prus, mentovat sa limba sarda e agiunghet "Quale sardo dovrebbe essere inoltre insegnato? Quello di Cagliari o quello della Gallura? Quello di Nuoro o quello di Sassari?", e finit narende a sos polìticos sardos de "tener vive le tradizioni locali, le feste, le ricorrenze [...], ma lascino in pace la scuola".
Como, giai faghet ispantu chi unu professore ordinàriu de linguìstica italiana de Roma (e Diretore de su Dipartimentu de Italianìstica) si pòngiat in mesu in chistiones chi non sunt sas suas, ma chi lu fatzat in custa manera aprossimativa e ponende in mesu informatziones isballiadas est una cosa fora de ogni lògica, chi faghet dannu a issu etotu.
Narat: "Come chiunque sa, non esiste il dialetto sardo, ma esistono diverse varietà anche piuttosto distanti tra loro da un punto di vista strutturale". Narat chi gadduresu e tataresu sunt dialetos sardos cando oramai finas sos pitzinnos ischint chi no est gasi. In definitiva, pro èssere unu professore de linguìstica non faghet tantu bella figura.
Tando, "la domanda nasce spontanea": COSA, L'AT A DÒLERE? Ca un'artìculu fatu in custa manera paret fatu a bella posta pro alimentare pregiudìtzios, non pro dare informatziones.
No at a èssere chi in tzertos ambientes sunt bidende chi su sardu PODET incomintzare a tènnere un'ufitzialidade chi in antis non teniat, e no lis agradat pro nudda?



Lutu mannu pro sa Sardigna

Lutu mannu pro sa Sardigna.
Est mortu Gianfranco Pintore, unu de sos nùmenes prus connotos e apretziados de su panorama isulanu.
Giornalista e iscritore, at fundadu su mensile Sa Sardigna e sa prima ràdio lìbera in limba sarda (Ràdiu Supramonte).
Est istadu editorialista de s'Unione Sarda e de Sardigna.com, e unu de sos fundadores de su movimentu federalista Fortza Paris, nàschidu dae s'unione de Sardistas, Partidu de su Pòpulu Sardu e unu movimentu de emigrados.
At publicadu paritzos libros, in italianu e in sardu.
S'ùrtimu (Sa losa de Osana, Condaghes, Casteddu, 2009) est istadu presentadu in Iscanu in su 2009.
Publicamus su comunicadu iscritu dae Bustianu Cumpostu pro dare sa nova de sa morte:
"SA PATRIA SARDA EST TRISTA. EST BENNIDU  A MANCARE UNU ZIGANTE DE SA NATZIONE SARDA, UNU GHERRADORE, UNU PATRIOTA, UNU ALLATADORE DE S'INDIPENDENTISMU, UNU PROB'OMINE. UN'OMINE DE GABALE. SI NCH'EST COLADU PRIMITIU DAE SA BIDA A S'AMMENTU. NON T'AMUS A BIDER PRUS CHIN SOS OCROS O INTENNER CHIN SAS URIGRAS MA CHIN SU CORO E CHIN SA MENTE T'AMUS A GIUGHERE SEMPER PRESENTE. ADIOSU GIANFRA' TRISTURA MANNA SES LASSANDE IN SAS ANDALAS DE SOS FIGIOS LIBEROS DE SARDIGNA."



"L'ultima pia illusione"

Sa die de eris at marcadu sa làcana.
A pustis de cussa risposta dada dae su MIUR a unu mastru ("La Spending Review declassa la lingua sarda a "dialetto" sardo, quindi toglie la tutela e i conseguenti finanziamenti alla scuola") non si podet prus fàghere contu de nudda, isperende chi pro more de sa bona voluntade (de chie?) calicunu (chie?) s'impignet a nche fàghere intrare sa limba sarda in iscola (cando? e comente?) pro chi sos pitzinnos no la perdant.
Finas a como, belle totu sos Sardos ant pensadu chi sa limba s'imparat pro sièntzia infusa, sena la faeddare. "B'at a pensare s'iscola. Tocat chi bi penset s'iscola. S'iscola, si devet impignare".
Abbastare diat custa iscola, cando a custos pitzinnos non b'at niunu chi los chistionet in sardu! Abbastare diant custos mastros, sena istrumentos didàticos, sena formatzione, sena incoragiamentu perunu, fìgios de una cultura chi los at crèschidos cun sas paràulas de Manzoni chi cheriat s'Itàlia "una d'arme, di lingua, d'altare, / di memorie, di sangue e di cor".
Abbastare si deet.
Como chi su MIUR nch'at bogadu finas s'ùrtima "pia illusione" (pro la nàrrere cun Tex Willer chi de gherras contra a s'ingiustìtzia nd'at fatu bona chedda), at a èssere ora de abèrrere sos ogros e de cumprèndere una bona borta chi si a sa limba nostra non bi pensamus nois non b'at a pensare niunu.
NOIS in su senso de DEO, TUE, ISSU, OGNUNU, cun s'impignu personale de faeddare sena timòria, de pesare sos pitzinnos in sardu, de non pensare chi chie faeddat in sardu fora dae domo est maleducadu.
Roberto Bolognesi lu narat in manera colorida: "Is Sardos s’ant fatu s’idea – ki benit dae is traumas sufridos in sa scola – ca a faeddare in sardu siat cosa de maleducados, comente a essire a mudandas in sa ruga" (leghe totu).
Comente at iscritu su poete fiammingu Pieter Jan Renier in àteros tempos "Sa limba est sa bandera de sos pòpulos presoneris: chie non tenet limba non tenet pàtria". In tempos prus antigos, Isidoro de Siviglia aiat iscritu "Ex linguis gentes, non ex gentibus linguae" ('Sunt sas limbas chi faghent sos pòpulos, non sos pòpulos chi faghent sas limbas').
NOIS la devimus tutelare, sa limba nostra, sena isetare permissos dae su MIUR nen dae àtera istitutzione peruna.



 "Gliene cale, gliene cale..."

Sos deputados de paritzos partidos de ogni colore polìticu ant pedidu a su Guvernu chi, in sas àreas in ue b'at minorias linguìsticas, sas Istitutziones Iscolàsticas potzant mantènnere su nùmeru mìnimu de 400 alunnos (sena lu crèschere a 600).
Su sutasegretàriu pro s'economia (Polillo) lis at naradu chi nono ca non b'at dinari, e cussu "Ordine del giorno" no l'ant aprovadu.
S'at a nàrrere "E al popolo cosa gliene cale? Cun totu sos problemas chi si tenent..."
Un'artìculu de Carlo Puppo (Comitadu 482) ispiegat pro ite est chi a su pòpulu, si abbaidamus bene, "gliene cale":
1. Sunt postos de traballu in prus, e est una manera de mantènnere s'iscola afaca a su territòriu;
2. Sa difesa de s'autonomia incomintzat dae sa difesa de sa limba;
3. Si in nùmene de su rispàrmiu si incomintzant a sacrificare sos deretos de sos prus dèbiles, sa cosa est perigulosa meda.



Ginnàstica mentale gratùita

A pesare sos pitzinnos in sardu est unu vantàgiu o unu dannu?
Sos ùrtimos istùdios in argumentu narant in manera crara ch'est unu vantàgiu mannu, e non pro sa connoschèntzia de sa limba ebia, ma finas in àmbitos che s'aritmètica, sa solutzione de problemas, sa comunicatzione interpersonale.
Un'artìculu essidu oe in sa "Nuova Sardegna" mentovat s'istùdiu fatu dae sas Universidades de Strathclyde e de Casteddu e publicadu in s'International Journal of Bilingualism. Custu istùdiu mustrat chi sos pitzinnos pesados in duas limbas tenent prus paga dificultade in iscola (leghe s'artìculu).
Catherine de Lange (giornalista iscientìfica inglesa) iscriet chi su bilinguismu est una "ginnàstica mentale" perenne, chi amparat sa memòria dae sas maladias degenerativas. Antzis, "Nei soggetti bilingui i sintomi [dell'Alzheimer] compaiono con quattro anni di ritardo rispetto ai monolingui"  (leghe s'artìculu). Peruna meighina, finas a oe, at tentu custa resurtada.
"Si fanno puzzle e parole crociate per mantenere la mente lucida. Ma i vantaggi che abbiamo osservato in chi parla due lingue vengono in automatico, semplicemente per il fatto di conoscere e usare due idiomi". Sunt paràulas de sa dutoressa Viorica Marian, de su laboratòriu de bilinguismu e psicolinguìstica in Sièntzia de sa Comunicatzione de sa Northwestern University (leghe s'artìculu).
Si sighimus a pensare chi a pesare sos pitzinnos in sardu est a lis fàghere dannu, cheret nàrrere chi su problema lu tenimus nois.



A ite serbit un'istandard gràficu

Càpitat chi a bortas non si cumprendet bene a ite serbit un'istandard de iscritura. Giagu Ledda, in un'artìculu craru e fàtzile, l'ispiegat cun pagas paràulas.
In sìntesi, sos puntos printzipales sunt custos:
1. In totue s'istandardizatzione la faghet una cummissione de espertos, non si podet fàghere "a referendum" ca diat èssere una babilònia.
2. S'istandard devet sìghere critèrios craros e permìtere a totu sas variantes de si cumprèndere a pare.
3. Sas règulas de iscritura de s'italianu no las cuntestamus (pro ite "io ho" e non "ciò"? pro ite "a me piace" e non "a me mi piace"?). Pro ite, cando si tratat de sas règulas de su sardu iscritu, semus prontos a puntare su pòddighe?
4. A non chèrrere perunu istandard (o a nde chèrrere tantos diversos) est a atzetare de iscrìere in italianu ebia, ca est prus fàtzile.
A ite serbit, duncas, un'istandard?
Comente iscriet Diegu Corràine, s'istandard tenet funtziones generales (pro si fàghere a cumprèndere in totue, màssimu in s'ufitzialidade).
Sas variedades dialetales tenent funtziones locales (las cumprendent in ue faeddant cussa variedade particulare).
Sunt livellos diferentes de comunicatzione, e est importante de cumprèndere cando est ùtile unu e cando s'àteru.
Leghe s'artìculu de Diegu Corràine



Su Consìgiu Regionale at votadu su primu atu bilingue

Eris, pro sa prima borta in s'istòria, su Consìgiu Regionale at votadu su primu atu iscritu in sardu e italianu (e catalanu de S'Alighera).
Sa riunione de eris at rimarcadu chi su pòpulu sardu non podet vìvere s'identidade sua sena limba, e evidentziadu chi est grave meda chi sos parlamentares sardos siant abbarrados mudos cando ant intesu declassende su sardu a livellu de dialetu.
Pro s'on. Dedoni (Riformatori) s'Istadu cheret atacare sa Sardigna, e sa classe polìtica sarda no est istada bona a difèndere sa limba sua.
S'on. Steri (Udc) at ammentadu chi a livellu natzionale sos ùnicos chi si sunt mòvidos in custu sensu sunt sos de s'Udc.
Leghe s'artìculu chi nde faeddat
Ispetantis, in su Parlamentu italianu Mauro Pili (Pdl) crìticat su guvernu de Monti ca cheret fàghere isparire sas Regiones a istatutu ispetziale, e però s'ismèntigat de mentovare pro nudda sa chistione de sa limba, comente chi non siat cussa sa caraterìstica prus importante chi faghet sa Sardigna diversa dae sas àteras regiones.
Leghe s'artìculu de Gianfranco Pintore



Un'àtera riflessione de Bolognesi

A propòsitu de dispersione iscolàstica (sa prus arta de Europa) prof. Bolognesi faghet custa riflessione: pro ite est chi sos linguistas isolanos no ant fatu mai una chirca sèria pro ischire comente faeddant sos giòvanos sardos?
Fortzis ca non cherent ischire a cale puntu est arrivada s’italianizatzione linguistica?
Dae carchi istùdiu de sos annos Otanta nd’aiat essidu chi sa “dispersione” prus manna, in Sardigna, est in sas periferias e in sas biddas a giru de Casteddu, chi sunt cussas chi ant pèrdidu (su prus) sa limba sarda.
Duncas no est beru chi "limba sarda = paga cultura". Antzis, dae cussos istùdios diat pàrrere pròpiu su contràriu.
E tando pro ite est chi ancora si timet a chistionare in sardu in pùblicu?

"Non voglio, a parlare in sardo!"

Professor Roberto Bolognesi (linguista chi traballat in s'Universidade de Amsterdam) faghet un'anàlisi interessante meda de sas motivatziones psicològicas chi non permitint a chie no at imparadu su sardu in domo de s'improntare a lu faeddare.
Gente meda - narat Bolognesi - pensat chi su monolinguismu est una cunditzione immutàbile. Paret chi si penset "Quelli nati nel mio ambiente non imparano il sardo", e pro si giustificare si narat chi est impossìbile a imparare su sardu si non s'imparat dae pitzinnos.
Riflessione: e pro totu sas àteras limbas? Cun custu printzìpiu, est inùtile a chircare de imparare inglesu, frantzesu ne àtera limba peruna.

Pro sos pitzinnos

Si cherides imparare su sardu a sos pitzinnos minores, in sa parte a manu destra de custu blog agatades carchi cullegamentu chi bos podet serbire.
Unu est cun su situ de sa Regione, ch'at publicadu materiale interessante meda (giogos de tantas genias, contos e àteru materiale indispensàbile pro un'educadore).
Un'àteru cullegamentu mandat a su "Padente de sa limba", chi imparat a sos prus minoreddos a contare, a connòschere sos colores e sos animales etc.
Un'àteru ancora, pro pitzinnos prus mannitos e pro giovaneddos, mandat a unu video-giogu ("Si ses atzudu, ajò!"),  chi est fatu totu in sardu e mustrat sas règulas pro imparare bene a l'iscrìere.

Nessun commento:

Posta un commento

Nota. Solo i membri di questo blog possono postare un commento.