Lege de Bilàntziu - In Sardigna iscolas meda arriscant de isparire

Sa lege de Bilàntziu aprovada su 21 de custu mese dae su Cussìgiu de sos Ministros nch’at artziadu su nùmeru de alunnos chi serbint pro mantènnere s’autonomia. Duncas sa Sardigna arriscat de pèrdere unu muntone de iscolas, màssimu in logos disagiados, e s’Anci avertet “Serbit una lege sarda pro s’istrutzione”.

Sa nova, chi fiat girende intre sos “de s’aforru” (‘gli addetti ai lavori’) a pustis lèghidu su provedimentu, est istada publicada in sitos ispetzializados e como l’est istudiende Anci Sardigna, s’assòtziu chi ponet paris sos Comunes de s’Ìsula. Su presidente Emiliano Deiana narat: “Serbit una lege sarda pro s’istrutzione e sa formatzione, chi àplichet s’artìculu 5 de s’Istatutu e chi tèngiat comente puntu de fortza sa particularidade linguìstica, mentovada finas dae sa norma natzionale. Si nono, un’annu in fatu de s’àteru, ant a serrare totu in totue”.

In antis ant a isparire sas autonomias iscolàstica, chi in totu Itàlia sunt 700 prus o mancu, a pustis nche podent isparire sas iscolas, bidu chi sunt torrende a dimensionare su nùmeru de istudiantes pro onni iscola. E sa chi istat peus, in totu custu, est sa Sardigna.

Giai dae su 2019 su suta-segretàriu de su Miur Salvatore Giuliano aiat riconnotu su valore sotziale chi podet tènnere sa tutela de sa limba sarda pro abacare sos paràmetros, mantènnere sas autonomias iscolàsticas e permìtere a sas iscolas de sas biddigheddas de abarrare abertas, comente aìamus iscritu in s'artìculu "Su Miur vàlutat si amparende sa limba si podet frenare s'ispopulamentu de sas biddas sardas".

Sa cumpetèntzia in custa matèria est de sa Regione. Sa lege de Bilàntziu previdet chi su pranu de dimensionamentu cheret aprovadu “intro de su 30 de santandria de onni annu, intro de sos lìmites de sa parte annuale individuada dae su decretu. […] Cun deliberatzione motivada de sa Giunta regionale si podet determinare una pròroga de tempus, chi non sobret sas 30 dies”.

In casu chi non b’apat acordu intre Istadu e Regione, su Guvernu intro de su 31 de austu at a bogare unu decretu “non regulamentare” “in ue detzidet sas cuotas de dirigentes a tenore de unu fatore chi non devet èssere inferiore a 900 o superiore a 1000”, tenende contu de su nùmeru “de sos alunnos iscritos in sas istitutziones iscolàsticas istatales e de s’orgànicu de diritu” e “integradu dae su paràmetru de sa densidade de abitantes pro chilòmetru cuadradu”. E inoghe sa Sardigna at a tènnere sos problemas prus mannos.

Su perìgulu est chi in sos annos chi ant a bènnere autonomias iscolàsticas meda podent serrare, comente mai est capitadu in antis. L’ispiegat finas Gianluca Corda, dirigente de s’istitutu superiore Amsicora de Terranoa e Òschiri, chi ispiegat: “Giai dae oe, cun su paràmetru de 600 istudiantes pro onni autonomia, in Sardigna nch’at iscolas chi tenent prus de binti agrupamentos in tantos comunes diversos. Iscolas – agiunghet – in ue su personale est giai divididu, e unu cras s’at a dèvere dividire andende a iscolas chi nche sunt a tesu deghinas de chilòmetros una dae s’àtera, cullegadas dae istradas chi non sunt sas de Lombardia o Vènetu o de una metròpoli in ue a tènnere istitutos cun nùmeros prus mannos tenet sensu”.

“Proamus a immaginare – sighit Corda – un’istitutu iscolàsticu de su territòriu de Ogiastra o Barbàgia o Gaddura, cun iscolas chi giai oe tenent plessos chi andant dae Patada a Buddusò e Alà, e chi mancari unu cras diant dèvere imbàtere a Padru, Lòiri o a cara a Gotzèanu pro imbàtere a sos 900 alunnos”.

Corda e Deiana la pensant in sa matessi manera: sa Regione devet puntare subra de sa particularidade linguìstica, finas a tenore de su reconnoschimentu de s’insularidade in Costitutzione.

(GF.P.)